له‌وه‌تای ساڵی 1960 ه‌وه به‌سته‌ڵه‌ک که‌مده‌بێته‌و، به‌لانی‌که‌مه‌وه هه‌موو ساڵیک زیاتر و زیاتر له‌به‌سته‌ڵه‌کی باکوور .
توێژینه‌وه‌یه‌کی نوی ده‌ڵێت هه‌موو تاکێک له‌ئێمه له‌مه به‌رپرسیاره. به‌پێی توێژینه‌وه‌یه‌کی نوێ له گۆڤاری زانستیدا بڵاوکراوه‌ته‌وه، هه‌موو هاتووچۆیه‌کی تاکه‌که‌سێک به فڕۆکه له نیویۆرکه‌وه بۆ ئه‌وروپا یاخوود لێخوڕینی ئۆتۆمبێل به به‌نزین بۆ 4 هه‌زار کیلۆمه‌تر ده‌بێته پرژبوونه‌وه‌ی گاز و به‌رزبوونه‌وه‌ی پله‌ی گه‌رمای پێویست بۆ تواندنه‌وه‌ی 3 مه‌رتر دووجا له‌به‌سته‌ڵه‌کی باکوور .
توێژینه‌وه‌که ده‌ڵێت به‌رامبه‌ر به بڵابوونه‌وه‌ی یه‌ک ته‌نی مه‌رتی دووهه‌م ئۆکسیدی کاربۆن له‌هه‌وادا، 3 مه‌تر دووجا له‌به‌سته‌ڵه‌کی ده‌ریا له‌مانگی 9دا که‌مبۆته‌وه کاتیک ئه‌وجه‌مسه‌ره که‌مترین به‌سته‌ڵه‌کی هه‌یه.
له‌ڕێگای 30 جۆر چاودێری و ژمێریاری کۆمپیوه‌ته‌ره‌وه، ده‌رکه‌وتوه به‌رزبوونه‌وه‌ی ئاستی گاز ده‌بێته هۆی به‌رزبونه‌وه‌ی پله‌ی گه‌رما که هۆکاره بۆ توانه‌وه‌ی به‌سته‌ڵه‌کی جه‌مسه‌ره‌کان.
توێژینه‌وه‌که ده‌ڵێت په‌یوه‌ندی نێوان پڕژبوونه‌وه‌ی دووهه‌م ئۆکسیدی کاربۆن و که‌مبوونه‌وه‌ی به‌سته‌ڵه‌ک له‌مانگی 9دا ڕوون و ئاشکرایه.
مانگی 11 و 12 مانگ به‌گه‌وره‌ترین شێوه ده‌بینین.
ئاژانسی ناسا ڕایگه‌یاندا له ڕۆژی 14ی مانگی 11دا مانگ به‌گه‌وره‌ترین شێوه ده‌رده‌که‌وێت، هه‌روه‌ها له‌وه‌تای ساڵی 1948 ه‌وه نزیکرتین ده‌بێت له‌زه‌وه‌ی، نزیکبوونه‌وه‌ی داهاتوی له25ی مانگی 11ی ساڵی 2034دا ده‌بێت.
ناسا ده‌شڵێت ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر ئاسمان هه‌وریش بێت به‌هۆی نزیکبونه‌وه‌ی مانگ له‌زه‌وه‌یه‌وه ڕووناکی زیاتر ده‌به‌خشێت تا ده‌گاته بازنه‌ی ته‌واو.
ده‌رکه‌وتنی مانگ به‌گه‌وره‌یی ئه‌وکاتیه مانگ و زه‌وه‌ی له‌هه‌موو کات زیاتر له‌یه‌که‌وه نزیکتر ده‌بن. هه‌رچه‌نده ئه‌م نزیبکوونه‌وه‌یه جیاوازی زۆر گه‌وره‌ی نیه، به‌ڵام ده‌بێته هۆکاری ده‌رکه‌وتنی مانگ 14 جار که‌وره‌تر و 30 ئه‌وه‌نده پرشنگدارتر له‌کاتی بازنه‌ی ته‌واودا.
ووشه‌ی سووپه‌ر موون Supermoons مانگی گه‌وره، ده‌سته‌واژه‌یه‌که له‌ساڵی 1979دا له‌لایه‌ن زانای فه‌له‌ک ڕیچارد نۆڵ به‌کارهاتوه.
هه‌ڕچه‌نده ده‌سته‌واژه‌ی mega beaver moon "مانگی گه‌وره‌ی بیڤه‌ر" پێشتر له ڕۆژمێری کۆنی که‌شووهه‌وای جوتیاراندا به‌کار هاتوه، ئه‌وکاته‌ی جوتیاره‌کان له‌سه‌رده‌می دامه‌زراندنی کۆڵۆنیه‌کان له‌ئه‌مریکاو و به‌تایبه‌تی له‌لایه‌ن خێڵی ئالکۆنگین - سوورپیسته‌کان به‌کارهاتوه که ته‌ڵه‌یان بۆ سه‌گئاو دانه‌وه به‌ر له‌وه‌ی زه‌لکاوه‌کان بیبه‌ستێت، بۆڕاوکردن و به‌ده‌ستهینای گه‌وڵه‌یان و به‌کارهێنای بۆ خۆگه‌رم ڕاگرتن له‌زستاندا.
ناسا ده‌ڵێت ئه‌گه‌ر ڕێنه‌که‌وت له‌مانگی 11دا بازنه‌ی مانگی گه‌وره ببینرێت، ئه‌وا له 14ی مانگی 12دا هه‌مان ڕووداو دووباره ده‌بێته‌وه.
توێژینه‌وه‌یه‌ک: کێشانی پاکه‌تێک جگه‌ره ڕۆژانه ده‌بیته هۆی 150 گۆڕانکای له‌خانه‌دا.
زاناکان بۆیان ده‌رکه‌وتوه کێشانی پاکه‌تێک جگه‌ره ڕۆژانه ده‌بێته هۆی 150 گۆڕانکاری زیان به‌خش له‌خانه‌ی سیدا به‌گشتی.
ئه‌م ئاکامانه له‌توێژینه‌وه‌یه‌کدا ده‌رکه‌وت له‌سه‌ر هۆکاری جگه‌ره‌کێشان و زیانه‌کانی له‌سه‌ر تێکدانی جینات، یاخوود گۆڕانکاری بازدانی به‌سه‌ردا دێنێت.
زاناکان ده‌ڵین له‌توێژینه‌وه‌که‌دا ده‌رکه‌وتوه په‌یوه‌ندی ڕاسته‌وخۆ له‌نێوان ژماره‌ی جگه‌ره‌کانی له‌ته‌مه‌ندا ده‌کێشرێن و ژماره‌ی بازدانه‌کانی له DNA له‌درمه‌کانی شێرپه‌نجه‌کاندا ڕووده‌دات هه‌یه.
ده‌رکه‌وتوه له‌شێرپه‌نجه‌ی سیه‌کاندا گه‌وره‌ترین گۆڕانکاری بازدان ڕوویداوه و له‌جێگای‌دیکه‌ش له‌جه‌سته‌دا ڕوویداو وه‌ک میزه‌ڵدان و جگه‌ر و قووڕگ.
سه‌رباری ئه‌مه‌ش ده‌ڵین بازدان به‌هۆکاری جگه‌ره‌کێشانه‌وه ده‌یسه‌لمێنێت بۆچی جگه‌ره‌کێشان ده‌بێته هۆکاری شێرپه‌نجه‌ی جۆری دیكه بێجگه له شێرپه‌نجه‌ی سه‌یه‌کان.
ساڵانه له‌هه‌موو جیهاندا 6 ملێۆن که‌س به‌هۆی جگه‌ره‌کێشانه‌وه گیان له‌ده‌ست ده‌ده‌ن، ڕێکخراوی ته‌ندروستی جیهانی ده‌ڵێت "ئه‌گه‌ر به‌م ئاراسته‌یه به‌رده‌وام بێت، پێشبینی ده‌کرێت له‌ماوه‌ی 100 ساڵدا ژماره‌که بۆ زۆر زیاتر له 1ملیار که‌س گیان له‌ده‌ستدان به‌رزبێته‌وه.
تائێستا ده‌رکه‌وتوه جگه‌ره‌کێشان ده‌بێته هۆی 17 جۆر شێرپه‌نجه و زاناکان ده‌ڵین لایان ڕوون نیه شێوه‌ی کارتێکردنی له‌خانه چۆنه.
