Accessibility links

ده‌رباره‌ی ئێمه‌

دەربارەی ئێمە

دەنگی ئەمەریکا VOA گەورەترین دەزگای ڕاگەیاندنی نێودەوڵەتی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمەریکایە کە بە زیاتر لە 45 زمان بابەتەکانی بڵاودەکاتەوە بە تایبەتی بۆ ئەو خەڵکەی لە ناوچەکانیان ئازادی ڕۆژنامەگەری سنووردارە یان هەر نیـیە. دەنگی ئەمەریکا لە ساڵی 1942 وەوە دامەزراوە و وابەستەیە بە ڕووماڵکردنی هەواڵەکان بە شێوەیەکی دوروست و بێ لایەنانە و گشتگیر کە تێڕوانین و بۆچوونی هەموو لایەنەکانی تێدابێت، ئەمەش تاوەکو ڕاستیـیەکان بۆ خەڵکی بگەیەنێت. دەنگی ئەمەریکا تەنیا لە لایەن باجدەرانی ئەمەریکایـیەوە پارەی بۆ دابیندەکرێت وەک بەشێک لە ئاژانسی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمەریکا بۆ میدیای جیهانی.

ئەرکی دەنگی ئەمەریکا و سەربەخۆیی لە ئامادەکردنی هەواڵ و بابەتەکانی بەپـێی ئەو یاسایانە پارێزراون کە ڕۆژنامەوانانی دەنگی ئەمەریکا لە کاریگەری و فشاری کاربەدەستانی حکومی و سیاسی دەپارێزێت.

ساڵی 1976، سەرۆک جێراڵد فۆرد یاسا و ڕێسای دەنگی ئەمەریکای واژوکرد کە تیایدا هاتووە:

دەنگی ئەمەریکا وەک سەرچاوەیەکی ڕاستگۆ و بڕواپـێکراوی هەواڵ کاردەکات. هەواڵەکانی دەنگی ئەمەریکا ڕاست و دوروست و بابەتیـیانە و گشتگیر دەبن.

دەنگی ئەمەریکا ڕەنگدانەوەی تەواوی ئەمەریکا دەبێت، نەک تەنیا بۆ بەشێکی کۆمەڵگەی ئەمەریکایی، بۆیە بە شێوەیەکی هاوسەنگ و گشتگیرانە هەڵوێست و تێڕوانینی دەزگا گرنگەکانی ئەمەریکا دەخاتە ڕوو.

دەنگی ئەمەریکا بە شێوەیەکی ڕوون و ئاشکرا و چالاکانە سیاسەتەکانی ئەمەریکا دەخاتە ڕوو، وە وتووێژی بەرپـرسانە و ڕاوبۆچوونی جیاواز لە بارەی ئەو سیاسەتانە پـێشکەش دەکات.

ساڵی 1994، کۆنگرێسی ئەمەریکا یاسای پەخشی نێودەوڵەتی پەسەندکرد. بەپـێی یاساکە دەبێت کاری ڕۆژنامەوانانی دەنگی ئەمەریکا جێی متمانە بن و ڕاست و دوروست و گشتگیر و هاوسەنگ بن و ڕەنگدانەوەی فرە کەلتوری و کۆمەڵایەتی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمەریکا بێت.

ساڵی 2016 کۆنگرێسی ئەمەریکا جارێکی دیکە لە یاسای بەرگری نیشتمانی جەختی کردەوە کە دەبێت ئەرکی کۆکردنەوەی هەواڵەکان و ئامادەکردنی ڕاپـۆرتەکان بە سەربەخۆیی و بابەتیـیانە بمێننەوە.

هەموو ڕۆژێک، ڕۆژنامەوانانی دەنگی ئەمەریکا ماندوونەناسانە کاردەکەن تاوەکو ببنە نمونەیەک بۆ ڕۆژنامەگەری ئازاد لە جیهاندا.

مێژووی دامەزراندنی بەشی کوردی دەنگی ئەمەریکا

له پاش شەڕی كەنداوی یەكەم و له 25 ی مانگی چواری ساڵی 1992 ‌بەشی كوردی دەنگی ئەمەریکا دامەزرا، ئەویش بە هەوڵێكی زۆری چەند کەسـانێـکی دڵـسۆز.

لە سەرەتادا، بەشی كوردی تەنها 5 كارمەندی هەبوو و ماوەی پەخشی بەرنامەکانی لەسەر ڕادیۆ تەنها 15 خولەک بوو، بەڵام لە پاش دوو مانگ ژمارەی کارمەندانی بوو بە 9 و ماوەی بەرنامەکانیش بۆ 30 خولەک زیادکران. لە مانگی یازدەی هەمان سـاڵ کارمەندان بوون بە 11 و ماوەی بەرنامەکان بۆ یەک کاژمێر زیادکران.

لە مانگی یەکی سـاڵی 2003 ، واتە بەر لە شەڕی کەنداوی دووەم و ڕزگارکردنی عێراق بە چەند مانگێـک ماوەی بەرنامەکان بۆ 4 کاژمێر زیادکران و ژمارەی کارمەندان بوو بە 22 و لە مانگی چواری هەر هەمان سـاڵدا بوو 27 کارمەند. پاش شەڕی داعش و زۆربوونی هەواڵەکانی ناوچەکە، لە ساڵی 2015 وە ژمارەی کارمەندان گەیشتە 32 و لەگەڵیدا پەیامنێرانی بەشی کوردیش زیادیانکرد کە ژمارەیان گەیشتووەتە 13 و بوونەتە سەرچاوەی هەواڵ نەک تەنیا بۆ بەشی کوردی بەڵکو بۆ تەواوی بەشەکانی دەنگی ئەمەریکا کە بە دەیان زمانی جیاجیا بەرنامەکانیان بۆ سەرانسەری جیهان بەخش دەکەن.

لەگەڵ پـێشـکەوتنی تەکنەلۆجیا و کۆمپـیوتەر و بڵاوبوونەوەی ئنتەرنێت بە جیهاندا، بەشی کوردی دەنگی ئەمەریکا لە سـاڵی 2003 وە ماڵپەڕی خۆی کردەوە بە هەردوو زاراوە و ڕۆژ لە دوای ڕۆژ ڕێگەی نوێی دەگرێتەبەر بۆ بڵاوکردنەەی بابەتەکانی و پەیوەندیکردن لەگەڵ جەماوەرەکەیدا، لەوانە فەیسبوک و یوتیوب و تویتەر.

لە بواری تەلەفیزیۆندا‌ لە 23 ی مانگی چواری سـاڵی 2012 دەسـتکرا بە پەخشکردنی بەرنامەکانی ڕادیۆ لە ڕێـگەی تەلەفیزیۆنەوە تاوەکو زیاتر خەڵـکی بە بەشی کوردی دەنگی ئەمەریکا ئاشـنا ببن. پاشان بەرەو بەرنامەی تەلەفیزیۆنی هەنگاو نرا.

لە ئێسـتادا هەفتانە دوو بەرنامەی 30 خولەکی تەلەفیزیۆنیمان هەیە کە ڕۆژانی سێشەممە و هەینی لە کەناڵی تەلەفیزیۆنی NRT پەخش دەکرێن. هەروەها "چاوی واشنتن" کە بەرنامەیەکی 40 خولەکیـیە لە ناوەندی بڕیاری سیاسی ئەمەریکایی لەلایەن بەڵێن ساڵحەوە ئامادەدەکرێت، ئەویش ڕۆژانی چوارشەممە لە کەناڵی NRT بڵاودەکرێتەوە.

"میڤان و مژار" ئەم بەرنامە ماوەکەی 30 خولەکە و لە لایەن ساڵح دەمیجەر ئامادەدەکرێت و تیایدا سەنگی دەخرێتە سەر بابەتەکانی پەیوەستن بە هەرێمە کوردیـیەکان و ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمەریکا.

"ڕۆژەڤ" لە لایەن شاهید عەلەوی ئامادەدەکرێت و لە ماوەی 30 خولەک باس لە ڕەوشی ئێران و کەمینە نەتەوایەتیـیەکانی ئەو وڵاتە دەکرێت بە کورد و عەرەب و بلوچ و ئەوانی دیکە.

بە گشتی 2 کاژمێر و 40 خولەک لە هەفتەیەکدا بەرنامەی تەلەفیزیۆنیمان هەیە.

بەرنامەکانی ڕادیۆشمان زیاکردووە و ئێستا لە ڕۆژانی دووشەممە و سێشەممە و چوارشەممە و پـێنجشەممە و هەینی 10 کاژمێر بەرنامەی ڕادیۆمان هەیە و هەردوو ڕۆژی شەممە و یەکشەممە بۆ ماوەی 6 کاژمێر پەخش هەیە.

"زانست و تەکنەلۆجیا" بەرنامەیەکی ڕادیۆیی هەفتانەیە وریا کاڵێ ئامادەی دەکات و ڕۆژانی دووشەممە بڵاودەکرێتەوە.

"هەست و هەڵوێست" بەرنامەیەکی هەفتانەیە لە لایەن ساڵح دەمیجەر ئامادەدەکرێت و ڕۆژانی سێشەممە لە بەرنامەکانی ڕادیۆ بڵاودەکرێتەوە.

"ڕوانگە" بەرنامەیەکی مێزگردە و ڕۆژانی چوارشەممە لە ڕادیۆ بڵاودەکرێتەوە و شاهید عەلەوی بەڕێوەدەبات.

"لەگەڵ ڕووداوەکان" بەڵێن ساڵح بەڕێوەدەبات و ڕۆژانی پـێنجشەممە لە بەرنامەکانی ڕادیۆ بڵاودەبێتەوە.

"هەلەو واشنتن" بەرنامەیەکی ڕادیۆیی هەفتانەیە و ماوەکەی 30 خولەکە و تیایدا کەسانی شارەزا و بەرپـرس میوانداری دەکرێن بۆ تیشکخستنە سەر ڕووداوەکانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و جیهان بە گشتی.

"تیرێژ" بەرنامەیەکی هەفتانەیە و تیایدا زیاتر بابەتە سیاسیـیەکانی پەیوەست بە کوردی تورکیا و سوریا دەخرێنە بەرباس. خالید فەتاح ئامادەی دەکات و ڕۆژانی شەممە لە ڕادیۆ بڵاودەکرێتەوە.

"ژیان لە فەرهەنگدا" بەرنامەیەکی هەفتانەیە و تیایدا بەڵێن ساڵح سەنگی دەخاتە سەر بابەتە کولتوری و هونەریـیەکان. ڕۆژانی یەکشەممە پـێشکەش دەکرێت.

هەموو ئەم بەرنامانە لە هەردوو ماڵپەڕی بەشی کوردی بڵاودەکرێنەوە.

XS
SM
MD
LG