سەرەرای ئەوەی لە سەرانسەری جیهان بێجگە لە رۆژهەڵاتی ناوەراست، ئەفغانستان و تا رادەیەک ئۆکرانیا شەڕی وا گەورەی تێدا رووێ نەداوە بەڵام جیهان بە گشتی لە نا ئارامی دایە و بازاری چەک فرۆشتن گەرمە و ئەو ئامارانەی لە لایەن رێکخراوە چاودێرەکانی پەیوەندارەوە بڵاو بۆنەتەوە ئەوە دەسڵمێنی. ئاخۆ هۆێ چیە هەندێ وڵاتانی جیهان بۆدجەیەکی وا هەرە گەورەیان بۆ چەک درووستکردن و چەک فرۆشتن و چەک کڕین دابینکردووە؟
رۆژنامەوان موختار نەقشبەندی لە هەڤپەیڤینێکدا لەگەڵ بەشی کوردی دەنگی ئەمەریکا دەڵێت "بەڵێ بۆدجەیەکی زۆر سەرفی مەسائیلی سەربازی دەکرێ، رێکخراوە نیۆنەتەوەییەکان ساڵانە جۆرە بەراوورێک دەکەن هەموو وا نیشان دەدات کە لە چەند ساڵی رابوردوودا بە بەردەوام ئەم بۆدجانە زیاد کراوە وە نزیکەی 1700 میلیار دۆلار ساڵی رابوردوو بۆدجە سەرفی چەک کراوە کە نزیکەی دوو لە سەدی 2% تەواوی گشتی ئابوری جیهان دەکا، هۆکاری ئەوەشی ئەم شتانە روو ئەدات لە سەر ئاستی جیهاندا دەگەرێتەوە بۆ ئەوەی وڵاتان هەست بە ئاسایش و ئەمنیەت ناکەن، ئەوەش لەبەر ئەوەی رێکخراوەی نەتەوە یەکگرتووەکان نەیتوانیوە ئەمنیەت و ئاسایش لە جیهاندا بباتە رێیەوە لەبەر ئەوەی ساختارەکەی عادڵانە نییە، بۆیە وڵاتان لە شەڕ دەترسن و خۆیان بۆ شتێکی وا ئامادە دەکەن ".
کاک موختار سەبارەت بەوەی مرۆڤ بۆ لە جیاتی ئەوەی کێشە و گرفتەکانی لە رێگای مێشک و دیپلۆماسی و دیالۆگەوە چارەسەر بکات پەنا بۆ شەڕ دەبات دەڵێت " هۆکارەکەی دەسەڵات خوازیە، ئەگەر سەیر کەن هەموو وڵاتان بگرە لە خودی وڵاتانیشیاندا شەڕە دەسەڵاتێک هەیە کە لەوانەیە دەگەرێتەوە بۆ زاتی مرۆڤ وە ئەگەر قانونێک نەبێت ئەم مرۆڤە هەموو سنورێک ئەبەزێنێ ".
کاک موختار دەشڵێت " ولاتانی خۆرهەڵاتی ناوەراست چ لە رووێ سەرژمێریانەوە وە یاخود لە رووێ ئابوریەوە بۆدجەیەکی یەکجار زۆر سەرفی مەسائلی سەربازی دەکەن، لە کاتێکدا نێوەندی جیهانی نزیکەی 2% ئابوری جیهانی سەرفی مەسائلی سەربازی دەکات بەڵام عەرەبستانی سعودی 10% سەرف ئەکا، وڵاتێکی وەکو ئێرانیش بە هەمان شێوە وە بگرە لە چەند ساڵی رابوردووش کە کێشەی ئابوری هەبوە 40% بودجەی ئابوریەکەی زیادی کردووە، بودجەی لەشکەری عەرەبستان لە ئینگلیز زیاترە بەڵام ئینگلیز سەرفی مەسائلی ستراتیژی دەکات لە کاتێکدا عەرەبستان چەک دەکڕێ بۆ کێبرکی لەگەڵ دراوسیەکانی وە هێزەکانی رۆژهەڵاتی ناوەراست هیچ کامیان لەو ئاستەدا نیین ئەوەی تر پەراوێز بخەن وە ئەو هێزانەش کە بە کاریان هێناوە لە 30 ساڵی رابوردوودا لە راستای بەرژەوەندی زلهێزەکاندا بوە نەک لە بەرژەوەندی ئابوری و ئاسایشی وڵاتانی خۆیان ".
