لەگەڵ ئەوەشدا هەندێک لایەنی سیاسی لە عێراقدا بە گومانەوە دەڕواننە ئەوەی هەڵبژاردن لەو وادەیەدا بکرێت کە پێشتر دیارکراوە بۆ ئەنجامدانی هەڵبژاردنی پێشوەخت، بەڵام لە هەمان کاتیشدا هەوڵەکان بۆ بەڕێوەبردنی هەڵبژاردنێکی ئازاد و ڕەوا لەو وڵاتە بەشەڕ وێرانبووەدا چڕ بوونەتەوە، لە کاتێکدا ئەگەرەکانی دوواخستنی هەڵبژاردن زۆرن.
موستەفا ئەلکازمی، سەرەک وەزیری عێراق پێشتر ڕایگەیاند، لە سەرەتای مانگی 6ی ئەمساڵدا هەڵبژاردن دەکرێت و بۆ ئەو مەبەستەش ژمارەیەک گۆڕانکاری کراون لە کۆمیسیۆنی هەڵبژاردن و یاسای هەڵبژاردنی وڵاتەکەشدا.
کورد لە عێراقدا بەشێکی دانەبڕاوە لە هەڵبژاردندا، هەر لەم ڕێگەیەشەوە دەتوانێت نوێنەرانی خۆی لە پەرلەمانی وڵاتەکەدا دیاربکات.
لە بەغدا ڕەوشی سیاسی ناجێگیرە، لایەنەکانی عەرەب بە شیعە و بە سوننەشەوە لەناو کۆمەڵێک گرفت و ئاڵۆزی سیاسیدان، وەلێ ئەمە بەو مانایە نییە ئەو لایەنانە دەستبەرداری هەوڵەکانی خۆیان بن؛ ئەزموونی نزیکەی 18 ساڵی ڕابردووی عێراق پێمان دەڵێت لە کاتی هەڵبژاردن و تەنانەت لەو بڕیارانەشدا کە بە گرنگ و چارەنوسساز ناودێر دەکرێن؛ چۆن چۆنی ئەو لایەنانە وەک نە بایان دیبێت و نە باران، بە تەنگ یەکەوەن و هاوهەڵوێستی بۆ خۆیان دروست دەکەن.
میوانی بەرنامە:
دکتۆر مارف عومەر گوڵ، پسپۆڕی یاسای نێودەوڵەتی
ئەو کێشانەی فەرمانڕەوایان لە هەرێمی کوردستانی عێراق هەیانە، هیچی کەمتر نییە (ئەمە ئەگەر زۆرتر و قوڵتریش نەبن) لەو ناجێگیریە سیاسییەی لە بەغدا هەیە.
کورد، پێشتر بە جۆرێک لە پەڕتەوازەییەوە چۆتە هەڵبژاردنەکانی عێراقەوە و ناکۆکییەکانی نێوان لایەنە سیاسییەکانی، بە ڕوونی و ئاشکرایی بینراون.
بەردەوام لە ڕۆژ و هەفتەکانی بەر لە هەڵبژاردنەکاندا، دۆسێی یەکڕیزی و تەبایی دەمەزەرد دەکرێنەوە و لایەنە سیاسییەکان هەریەکەیان و بە شێوەیەک داوا دەکات ناکۆکییەکانی ناو هەرێمی کوردستان وەلاوە بنرێن و هاوهەڵوێستی لە بەغدا بنوێنرێت.
ڕەخنەگران لەم جۆرە داوایانە دەڵێن ئەو تەبایی و یەکڕیزییە گەر لەناو هەرێمدا بوونی هەبێت، ئەوا وەک بارێکی ئاسایی لە بەغداش ڕەنگ دەداتەوە. بەشێکی تریش لەوبڕوایەدان هەرگیز یەکڕیزی و تەبایی و هاوهەڵوێستی لەسەر بنەمای داوا و مەرجی پێشوەختی هیچ لایەنێک نایەتە ئاراوە.
لە شەقامی هەرێمی کوردستاندا، ناڕەزاییەکی پەنگخواردوو بوونی هەیە و ناوبەناو خۆپیشاندانی ناڕەزایی دەربڕینیش دەکرێت و زۆربەی جارەکانیش خوێنی تیادا ڕژاوە، ئەمەش وەهای کردووە وەک لە هەرێمی کوردستانی عێراق دەگوترێت "کەلێنی بێ متمانەیی لە نێوان خەڵک و دەسەڵاتداراندا و هەروەهاش لە نێوان لایەنە سیاسییە فەرمانڕەواکاندا، ڕۆژ بە ڕۆژ گەورەتر دەبێت."
ئەی بۆ مانگی 6ی داهاتوو، ئەگەر هەڵبژاردن لە عێراق کرا کورد چۆن و بە چ بەرنامەڕێژییەکەوە دەچێتە ئەو هەڵبژاردنەوە؟
ئایا لایەنە سیاسییەکانی کورد دەتوانن ببنە خاوەن یەک لیستی هاوبەش و لە بەرنامەی کاریدا بەرژەوەندییەکانی مرۆڤ و تاکی کورد بکاتە سەرمایە و پێوەی بچێتە هەڵبژاردنەوە؟
ئەڵبەت پرسیارگەلێکی زۆر هەن لەسەر ئەم دۆسێیە، دەکرێت وەڵامەکانیشی لە ئەزموونی 30 ساڵەی فەرمانڕەوایەتی کوردەوە لە هەرێمی کوردستاندا وەربگیرێنەوە.
زۆربەی ئاماژەکان (هەر هیچ نەبێت تا ئێستا) بەو ئاڕاستەیەدان، زلهێزەکانی هەرێمی کوردستان هەر یەکە بۆ خۆی و بە جیا بچێتە هەڵبژاردنەوە، هەرچەندە ئەگەریش هەن کە هاوپەیمانێتی گەورە و بچوکیش دروست بکرێت، بەڵام پێناچێت ببنە مایەی دڵخۆشی و متمانەی خەڵک، بەتایبەتیش کاتێک دەڕوانرێتە گوتارە میدیاییەکانی ئەو لایەنانە و ئەو زمانە زبرانەی لە بەرامبەر یەکتر بەکاریدەهێنن.
هەر لە ئێستاوە هەندێک لایەنی کورد، شاندی خۆی ناردۆتە بەغدا بۆ کۆبوونەوە لەگەڵ لایەنە شیعە و سوننەکاندا، سەبارەت بە هەڵبژاردن و چۆنییەتی بەشداریکردن و هاوپەیمانێتیکردن لەو هەڵبژاردنە چاوەڕوانکراوەدا کە زۆرێک لە شیکەرەوە و چاودێر بە دووری نازانن گۆڕانکارییەک لە عێراقدا بێنێتە ئاراوە و جا ئەو گۆڕانکارییە وەک دەڵێن "تەنانەت ئەگەر بچوکیش بێت بەڵام گرنگە."
دکتۆر مارف عومەر گوڵ، پسپۆڕی یاسای نێودەوڵەتی، وەڵامی پرسیارەکانی ئەم هەفتەیەی لەگەڵ ڕووداوەکاندا دەداتەوە:
