Accessibility links

کارکردن لە کێڵگە نەوتییەکانی سنووری ناوچە جێناکۆکەکانی پارێزگای دیالە دەستپێدەکات


لەکاتێکدا حکومەتی هەرێم نیگەرانە لە ڕێککەوتنی نێوان حکومەتی عێراق و کۆمپانیای بی پی بەریتانی بۆ وەبەرهێنان لە کێڵگە نەوتییەکانی کەرکوک، بەڵام وەبەرهێنان لەو کێڵگە نەوتییانەشدا دەستیپێکرد کە دەکەونە سنووری ناوچە جێناکۆکەکانی پارێزگای دیالەوە.

لە مانگی هەشتی ساڵی 2024، وەزارەتی نەوتی عێراق بە بێ ڕاوێژکردن لەگەڵ حکومەتی هەرێمی کوردستان گرێبەستی لەگەڵ کۆمپانیای کریسێنت پترۆلیۆم ی ئیماراتی ئەنجامدا، بۆ کارکردن لە کێڵگەیەکی نەوتی و گازی گرنگ لە سنووری ناحیەی قەرەتەپەی پارێزگای دیالە.

ئەو ناوچانەی پارێزگای دیالە کە کۆمپانیا ئیماراتییەکە وەبەرهێنانی نەوتییان تێدا ئەنجام دەدات، دەکەونە سنووری ناحیەی قەرەتەپەی پارێزگای دیالەوەو بە ناوچەی کێشە لەسەر هەژمارد دەکرێن، گومان دەکرێت ناوچەی نەوتی گرنگ بن.

محەمەد حسێن، شارەزای بواری وزەو ئەندامی تۆڕی ئابوریناسانی عێراق، بە دەنگی ئەمەریکای ڕاگەیاند،"کۆمپانیای کریسێنت پترۆلیۆم ی ئیماراتی کارکردنی دەستپێکردووە لە کێڵگە نەوتییەکانی ناوچە کێشە لەسەرەکانی پارێزگای دیالە، بە تایبەت لەو بەشەی کێڵگە نەوتییەکان کە لە ژێر کۆنترۆڵی حکومەتی عێراقدان."

دەشڵێت،"بەشێکی کەمی کێڵگە نەوتییەکان لە ژێر کۆنترۆڵی هێزی پێشمەرگەدان، لەم بەشەی ژێر کۆنترۆڵی پێشمەرگە هیچ کارێک ئەنجام نەدراوە."

لە ڕۆژی 25 ی هەشتی ساڵی 2024، هێزێکی حەشدی شەعبی هەوڵیدا بیرە نەوتی چاڵاوخالد لە سنووری ناحیەی کوڵەجۆی گەرمیان کۆنترۆڵ بکات، بیرە نەوتییەکە لە ژێر کۆنترۆڵی هێزی پێشمەرگەدایەو نزیکە لەو کێڵگە نەوتییانەوە کە دراون بە کۆمپانیای کریسێنت پترۆلیۆم.

هەرچەندە هێزەکەی حەشدی شەعبی کشایەوەو بیرە نەوتی چاڵاو خالید تا ئێستا لە ژێر کۆنترۆڵی پێشمەرگەدایە، بەڵام گومان دەکرا ئامانج لە ناردنی هێزەکەی حەشدی شەعبی بۆ جێگیرکردنیان بووبێت لەسەر ئەو بیرە نەوتییەو بەستنەوەی بیرەکە بە کێڵگەکانی ناحیەی قەرەتەپەوە.

کارکردنی کۆمپانیا ئیماراتییەکە لە کێڵگە نەوتییەکانی سنووری ناحیەی قەرەتەپەی پارێزگای دیالە لەکاتێکدایە، ئەو ناوچانە ناوچەی کێشە لەسەرن و هێشتا چارەنوسیان لە نێوان هەرێم و بەغدا یەکلایی نەکراوە، بەهەمان هۆکار حکومەتی هەرێم دژی رێککەوتنی نێوان عێراق و کۆمپانیای بی پی بەریتانی بۆ وەبەرهێنان لە نەوتی کەرکوک وەستایەوە.

ڕۆژی 14 ی مانگی یەکی 2025، محەمەد شیاع سودانی سەرۆکوەزیرانی عێراق گرێبەستی لەگەڵ کۆمپانیای بی پی بەریتانی واژۆ کرد، بە پێی ناوەڕۆکی ڕێککەوتنەکە ئەو کۆمپانیا بەریتانییە گەشە بە کێڵگە نەوتییەکانی کەرکوک دەدات و کاریان تێدا دەکات.

ڕێککەوتنەکەی نێوان حکومەتی عێراق و کۆمپانیای بی پی بەریتانی ناڕەزایەتی حکومەتی هەرێمی لێکەوتەوە، بەو پێیەی کەرکوک ناوچەی کێشە لەسەرەو عێراق بە بێ ڕەزامەندی هەرێمی کوردستان گرێبەستەکەی ئەنجامداوە.

لە ڕاگەیەنراوێکدا کە لە ڕۆژی 13 ی ئەم مانگە بڵاویکردەوە، حکومەتی هەرێمی کوردستان هەنگاوەکانی حکومەتی عێراقی بۆ پەرەپێدان بە نەوتی کەرکوک بە تاکلایەنە ناوبردو ڕایگەیاند،"حکومەتی عێراق لە هەوڵی ئەوەدایە گرێبەستی نەوت و گاز واژۆ بکات، بە بێ ئەوەی ماددەکانی دەستور بە گشتی و بە تایبەت هەردوو مادەی 140 و 112، لەبەرچاو بگرێت."

زانا رۆستایی، پسپۆڕی بواری یاساو ئەندامی پێشووی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق، بە دەنگی ئەمەریکای ڕاگەیاند،"یەکلایی نەبووەنەوەی چارەنوسی ناوچە کێشە لەسەرەکان کە ئێستا وەبەرهێنانی نەوتییان تێدا ئەنجام دەدرێت کێشەیەکی گەورەیە."

هەروەها وتیشی،"دەبێت مەسەلەی سامانی سروشتی ئەو ناوچانە ببەسترێتەوە بە چارەنوسی ناوچە کێشە لەسەرەکانەوە، چونکە ئەمە پاشکۆی کێشە سەرەکییەکەیە کە کێشەی خاکە."

بەڕای چاودێرانی سیاسی، هەنگاوەکانی حکومەتی عێراق بە بێ ڕاوێژکردن لەگەڵ هەرێمی کوردستان بۆ وەبەرهێنانی نەوتی لە ناوچە کێشە لەسەرەکان، ئاماژەیە بۆ ئەوەی عێراق وەکو ناوچەی عێراقی لەو ناوچانە دەڕوانێت نەک وەکو ناوچەی کێشە لەسەر.

شوان محەمەد، ئەندامی فراکسیۆنی پارتی دیموکراتی کوردستان لە ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق دەڵێت،"بە پێی دەستوری عێراق ناوچە کوردستانییەکانی دەرەوەی ئیدارەی هەرێم ناوچەی جێناکۆکن، هەرێم و بەغداش ئەو مافەیان هەیە ئاگاداری گرێبەست و دۆسیەی نەوتی ئەو ناوچانە بن."

هاوکات لەگەڵ هەوڵەکانی حکومەتی عێراق بۆ وەبەرهێنانی نەوتی لە ناوچە کێشە لەسەرەکان، تا ئێستا چەندین جار کێڵگە گازی و نەوتییەکانی ژێر کۆنترۆڵی حکومەتی هەرێم بۆردومانکراون و پەنجەی تۆمەت بۆمیلیشیا شیعەکان درێژکراوە، بە تایبەت کێڵگەی گازی کۆرمۆر.

کێڵگەی گازی کۆرمۆر کە بە سەرچاوەی سەرەکی دابینکردنی غازو کارەبای هەرێمی کوردستان دادەنرێت و دەکەوێتە سنووری قەزای چەمچەماڵەوە، لە مانگی چواری ساڵی 2024 لە ڕێگەی فرۆکەی بێ فڕۆکەوانی بۆمبڕێژکراوەوە قورسترین بۆردومانکرا. بەو هۆیەوە 4 کرێکاری بیانی گیانیان لەدەستداو ژمارەیەک کرێکاریش برینداربوون، زیانی گەورەش بەر کێڵگەکە کەوت.

XS
SM
MD
LG