خۆپیشاندانەکانی عێراق تا دێت فراوانتر و "خوێناوی تر" دەبن، بەتایبەت کوژران و برینداربوونی دەیان خۆپیشاندەر لەپارێزگاکانی باشوری عێراق، هێندەی تر شەقامی عێراقی لە حکومەت و لایەنە سیاسیەکان توڕەتر کردووە، مەرجەعیەتی باڵای شیعەکانی عێراقیش داوای لەپەرلەمان کرد بەڕۆڵی خۆی هەستێت.
هەڵکشانی ژمارەی خۆپیشاندەرە کوژراو و برینداربووەکانی عێراق، دەرفەتی بەردەوامبوونی کابینەی ئێستای حکومەتی عێراقی بەتەواوەتی لاواز کردووە، بەتایبەت دوای پشتکردنە حکومەت لەلایەن بەشێک لەلایەنە سیاسیەکان، هەروەها داواکای ئەمڕۆ هەینی مەرجەعیەت لەپەرلەمان بۆ پەلەکردن لە ئەنجامدانی گۆڕانکاری.
ئەحمەد سافی نوێنەری عەلی سستانی مەرجەعی باڵای شیعەکانی عێراق، پشتیوانی مەرجەعیەتی بۆ خۆپیشاندەرانی ئاشتیانە دووپاتکردەوە و هۆشداریشی دا لە دەستوەردانی دەرەکی و پەلاماردانی موڵک و ماڵی گشتی، ڕایگەیاند"پەرلەمانی عێراق بەرپرسیارێتی دەکەوێتە ئەستۆ، بۆ چاوخشاندنەوە بە بژاردەکانی مامەڵە کردن لەگەڵ حکومەتی عێراق."
هۆشیار عەبدوڵا ئەندامی پەرلەمانی عێراق، پێیوایە وتارەکەی ئەمڕۆ هەینی مەرجەعیەتی باڵای شیعەکانی عێراق کاریگەری لەسەر کۆی ڕووداوەکان دەبێت، بەدەنگی ئەمەریکای وت"وتارەکەی ئەمڕۆی مەرجەعیەت لە دوو خاڵدا جیاوازبوو لە وتارەکانی پێشووتری، یەکەم: مەرجەعیەت بێ ئومێدبووە لەحکومەت و سێ سەرۆکایەتیەکە، تۆپەکەی فڕێدایە گۆڕەپانی پەرلەمانی عێراق بەوەی بەحساباتی خۆیدا بچێتەوە، واتە حکومەت بگۆڕێ."
وتیشی"مەرجەعیەت باسی لەجۆرێک لە پیلانگێڕی کرد لەلایەن لایەنە نەیارەکانی عێراق و بەردەستەکانیانەوە، بەوەی عێراق بەرەو پشێوی بەرن، بەڕوونی وتی:عیراق پیلانگێڕی لەسەرە لەلایەن وڵاتیانی دەرەوەوە."
ڕوونتر قسەکردنی مەرجەعیەتی باڵای شیعەکانی عێراق، هاوکاتە لە گەڵ هەڵکشانی ژمارەی خۆپیشاندەرە کوژراو و بریندارەکاندا، بە تایبەت کە تەواوی قوربانیەکان شیعە مەزهەبن، هێزە تەقەکەرەکانیش، هێزی "دەمامکدار و نادیارن" و حکومەت خۆی بێ بەری دەکات لێیان.
ئەو هێزانەی تەقە لە خۆپیشاندەران دەکەن، ئەو هێزانەن کە لەژێر کۆنترۆڵی وڵاتانی ئیقلیمیدان، بۆیە مەرجەعیەتی باڵای شیعەکانی عێراقیش بە ئاشکرا ئیدانەی توندوتیژیەکانی کرد، هۆشداریشی دا لە ئاڵۆزتربوونی دۆخەکە لەسەر دەستی لایەنی دەرەکی.
هۆشیار عەبدوڵا، ڕوونیکردەوە بەکارهێنانی دەستەواژەی "پیلانگێڕی دەرەکی" لەلایەن مەرجەعیەتەوە، ئاماژەیە بۆ ئەو وڵاتانەی دەستوەردان لە کاروباری ناوخۆی عێراق دەکەن، وتی"ئاماژەشە بۆ ئەو لایەنە عێراقیانەی کار بۆ ئەجێندای دەرەکی دەکەن."
فشاری خۆپیشاندەرانی عێراق تا دێت کاریگەرتر دەبێت، بۆیە ژمارەیەک بەرپرسی عێراقی دەستیان لەکارکێشاوەتەوە و لایەنەکانیش چیتر ناتوانن بێ دەنگ بن، بەڵکو دەبێت خۆیان یەکلایی بکەنەوە و لەو چوارچێوەیەدا، عەلاوی بەشێوەی کاتی کشانەوەی لە پرۆسەی سیاسی عێراق ڕاگەیاندو و لایەنەکانیتریش بەدەنگ هاتن.
دوای وتارەکەی مەرجەعیەتی باڵای شیعەکانی عێراق، هەریەک لە عەمار حەمید، حەیدەر عەبادی پشتگیری خۆیان بۆ وتارەکەی مەرجەعیەت دووپاتکردەوە، داوایان لە پەرلەمان کرد هەنگاوی پەلە بنێت بۆ لەکارخستنی حکومەت.
حەسەن جیهاد ڕاوێژکار لەسەرۆکایەتی کۆماری عێراق، ئاماژەی بەوەکرد مەرجەعیەتی باڵای شیعەکانی عێراق هیچ ئومێدێکی بە حکومەتی عێراق نەماوە، بۆیە تۆپەکەی فڕێدایە گۆڕەپانی پەرلەمان، وتی"قسەکانی مەرجەعیەت داواکاری بوو لە خۆپیشاندەران تا هێمنی دۆخەکە بپارێزن، هەروەها داواشی پەرلەمان کرد ئامادەکاری بۆ هەڵبژاردن بکات، ڕەخنەی لە حکومەتیش گرت بەوەی هیچی نەکردووە."
حەسەن جیهاد، پێیوایە هیچ ئومێدێک نەماوە بۆ بەردەوام بوونی حکومەتی عێراق، بەتایبەت لە ئێستادا کە لایەنەکان سەرقاڵی کشانەوەن لە پرۆسەی سیاسی.
لاوازبوونی حکومەتی عێراق بێ کاریگەری نابێت لەسەر پەیوەندیەکانی بەغدا لەگەڵ هەرێم، بەتایبەت هەرێم لەهەوڵدایە لەم دۆخە ئاڵۆزەدا لەگەڵ بەغدا رێککەوتن بکات، کە بەڕای چاودێران، پێناچێت حکومەتی داهاتوو بەم رێککەوتنە ڕازی بێت، یاخود بەئەستەمیش دەزانرێت، گەر حکومەتی ئێستاش لەم قەیرانە دەربازی ببێت، پابەند بێت بەو رێککەوتنەوە کە لەکاتی لاوازیدا ئەنجامیداوە.
