له ناوه‌ڕاستی ئه‌م مانگه‌دا له پراگ پایته‌ختی کۆماری چیک کۆنفرانسێک سه‌باره‌ت به دیموکراسی و پرسی مافی نه‌ته‌وه‌کان کرا.
له‌گه‌ڵ به‌شێک له لایه‌نه ئۆپزسیۆنه‌کانی ئێران و که‌سایه‌تیه ئێرانیه‌کاندا چه‌ند لایه‌نێکی سیاسی کوردی ئێرانیش به‌شدار بوون.
له کۆنفرانسه‌که‌دا تاووتوێی پرسی نه‌ته‌وه‌یی و مافی که‌مایه‌تیه‌کان کرا و هه‌روه‌هاش هه‌ڵسه‌نگاندن بۆ سیسته‌می فێدراڵیزم بۆ ئاینده‌ی ئێران.
هه‌رچه‌نده وه‌ک سه‌رچاوه‌کان له‌ناو کۆنفرانسه‌که‌وه ئاماژه‌یان به یه‌کده‌نگی و هاوهه‌ڵوێستی لایه‌نه کوردیه‌کانی به‌شداری ئه‌و کۆنفرانسه ده‌کرد و باسیان له‌و گه‌شبینیانه ده‌کرد که سه‌باره‌ت به تێگه‌یشتنێکی باشتر و گونجاو تر هه‌بوون له‌سه‌ر ده‌سته‌به‌رکردنی مافی نه‌ته‌وه‌کانی ناو ئێران، به‌ڵام ڕاگه‌یاندنی کۆتایی کۆنفرانسه‌که مشت و مڕێکی زۆری به دوای خۆیدا هێنا چونکه وه‌ک زۆرێک له به‌شداربووان ئاماژه‌یان پێکردووه ڕێک پێچه‌وانه‌ی به‌ره‌نجامه‌کانی کۆنفرانسه‌که بووه.
له‌و ڕاگه‌یاندنی کۆتاییه‌دا وه‌ک زۆرێک له سه‌رچاوه‌کانی هه‌واڵیش ئاماژه‌یان پێکردووه به‌ها و بوونی نه‌ته‌وه‌کانی ناو ئێران ڕه‌تکراونه‌ته‌وه و هه‌ر هه‌موو نه‌ته‌وه‌کانی له‌ناو ده‌سته‌واژه‌ی نه‌ته‌وه‌ی ئێراندا تواندۆته‌وه.
ئه‌م ڕاگه‌یاندنه له ده‌مێکدایه که دانانی ستراتیژیه‌تێک بۆ مافی چاره‌نووس و سه‌لماندنی بوونی نه‌ته‌وه‌یی وه‌ک زۆرێک له چالاکوانانی سیاسی و داکۆکیکاران له مافه‌کان جه‌ختی لێده‌که‌نه‌وه ته‌نها ڕێگه‌یه‌که بۆ ژینگه‌ی دیموکراسی له ئێرانی داهاتوودا.
جه‌لیل ئازادیخا، ئه‌ندامی کۆمیته‌ی ناوه‌ندی کۆمه‌ڵه‌ی زه‌حمه‌تکێشانی کوردستانه و ڕه‌خنه‌ی هه‌یه له‌و کۆنفرانسه‌ی پراگ.
به‌ڕێز ئازادیخا ده‌شڵێت هه‌موو لایه‌نێک مافی خۆی هه‌یه بۆ به‌شداریکردن له هه‌ر کۆنفرانسێکدا و دیاری کردنی ئاڕاسته‌ی په‌یوه‌ندیه‌کانیان، به‌ڵام جه‌ختیش ده‌کاته‌وه له‌وه‌ی پێویسته مه‌رج هه‌بن بۆ چۆنیه‌تی به‌شداریکردن.
به پێچه‌وانه‌ی ڕا‌کانی جه‌لیل ئازادیخاوه، گوڵاڵه شه‌ره‌فکه‌ندی، چالاکوانی سیاسی و سیڤیڵی که یه‌کێک بووه له که‌سایه‌تیه‌کانی به‌شداری ئه‌و کۆنفرانسه ده‌ڵێت ده‌شێت هۆکاری سه‌ره‌کی بۆ ئه‌و جۆره ڕه‌خنانه ڕاگه‌یاندنی کۆتایی کۆنفرانسه‌که بێت که ناکرێت وه‌ک ڕاگه‌یاندنێکی فه‌رمیانه لێی بڕوانرێت.
خانم شه‌ره‌فکه‌ندی ده‌شڵێت به ڕوانینی خۆی گرنگی ئه‌و کۆنفرانسه‌ی پراگ له هاوده‌نگی و هاوهه‌ڵوێستی به‌شداربووانی کورددا بووه.
به‌شێکی کێشه‌کان و ئه‌و مشت و مڕه‌ی پاش کۆنفرانسی پراگ، وه‌ک زۆرێک له به‌شداربووانی کۆنفرانسه‌که ده‌ڵێن ڕێکخراوێکی ئێرانیه به ناوی یه‌کێتی کۆماریخوازانی ئێران یان (ئیتحادی جمهوری خاهان).
دکتۆر حسێن خه‌لیقی ، سه‌رۆکی ئه‌نستیتۆی کورد له ستۆکهۆڵم تایبه‌ت بۆ به‌رنامه‌ی پانۆراما باس له‌و ڕێکخراوه و سیاسه‌ته‌کانی ده‌کات.
دکتۆر خه‌لیقی ده‌شڵێت ئه‌و هه‌موو ناکۆکیانه ته‌نها له به‌رژه‌وه‌ندی کۆماری ئیسلامی ئێران ده‌که‌وێته‌وه، نه‌ک به‌شێوه‌یه‌ک بێت لایه‌نێک یان دووانی ئۆپزسیۆن بتوانن پلاتفۆرمی خۆیان بسه‌پێنن.
له هه‌مان ده‌مدا دکتۆر به‌هزاد خۆشحاڵی، شیکه‌ره‌وه‌ی سیاسی له‌وبڕوایه‌دایه به‌شداری کوردی کوردستانی ئێران له‌و کۆنفرانسانه‌دا گرنگه و خاڵێکی تریش هه‌یه وه‌ک ده‌ڵێت له‌وه گرنگتره.
دکتۆر خۆشحاڵی ده‌شڵێت ئا لێره‌وه گرنگی بوونی ستراتیژیه‌تێکی ڕوون ئاشکرا بۆ کورد گرنگه که به‌چه‌ند خاڵیکی دیاریکراوه‌وه به‌شداری له‌و کۆنفرانسانه‌دا بکات و هه‌ر که زانراش خواستی پێچه‌وانه به‌رامبه‌ر ئه‌و داوایانه هه‌ن و یانیش به مه‌به‌ست ته‌گه‌ره ده‌خرێته به‌رده‌میان ئه‌وا پێکڕا هۆڵی ئه‌و کۆنفرانسه جێبهێڵن.
جه‌لیل ئازادیخوا ده‌ڵێت له‌و جۆره کۆبوونه‌وانه‌دا هه‌ست ده‌کرێت که زۆرێک له لایه‌نه ئێرانیه‌کان مه‌یلیان به‌لای دیموکراسیدا نییه و هه‌وڵی تریش ده‌ده‌ن.
زانیاری زیاتر له ده‌قی به‌رنامه‌که‌دایه:
له‌گه‌ڵ به‌شێک له لایه‌نه ئۆپزسیۆنه‌کانی ئێران و که‌سایه‌تیه ئێرانیه‌کاندا چه‌ند لایه‌نێکی سیاسی کوردی ئێرانیش به‌شدار بوون.
له کۆنفرانسه‌که‌دا تاووتوێی پرسی نه‌ته‌وه‌یی و مافی که‌مایه‌تیه‌کان کرا و هه‌روه‌هاش هه‌ڵسه‌نگاندن بۆ سیسته‌می فێدراڵیزم بۆ ئاینده‌ی ئێران.
هه‌رچه‌نده وه‌ک سه‌رچاوه‌کان له‌ناو کۆنفرانسه‌که‌وه ئاماژه‌یان به یه‌کده‌نگی و هاوهه‌ڵوێستی لایه‌نه کوردیه‌کانی به‌شداری ئه‌و کۆنفرانسه ده‌کرد و باسیان له‌و گه‌شبینیانه ده‌کرد که سه‌باره‌ت به تێگه‌یشتنێکی باشتر و گونجاو تر هه‌بوون له‌سه‌ر ده‌سته‌به‌رکردنی مافی نه‌ته‌وه‌کانی ناو ئێران، به‌ڵام ڕاگه‌یاندنی کۆتایی کۆنفرانسه‌که مشت و مڕێکی زۆری به دوای خۆیدا هێنا چونکه وه‌ک زۆرێک له به‌شداربووان ئاماژه‌یان پێکردووه ڕێک پێچه‌وانه‌ی به‌ره‌نجامه‌کانی کۆنفرانسه‌که بووه.
له‌و ڕاگه‌یاندنی کۆتاییه‌دا وه‌ک زۆرێک له سه‌رچاوه‌کانی هه‌واڵیش ئاماژه‌یان پێکردووه به‌ها و بوونی نه‌ته‌وه‌کانی ناو ئێران ڕه‌تکراونه‌ته‌وه و هه‌ر هه‌موو نه‌ته‌وه‌کانی له‌ناو ده‌سته‌واژه‌ی نه‌ته‌وه‌ی ئێراندا تواندۆته‌وه.
ئه‌م ڕاگه‌یاندنه له ده‌مێکدایه که دانانی ستراتیژیه‌تێک بۆ مافی چاره‌نووس و سه‌لماندنی بوونی نه‌ته‌وه‌یی وه‌ک زۆرێک له چالاکوانانی سیاسی و داکۆکیکاران له مافه‌کان جه‌ختی لێده‌که‌نه‌وه ته‌نها ڕێگه‌یه‌که بۆ ژینگه‌ی دیموکراسی له ئێرانی داهاتوودا.
جه‌لیل ئازادیخا، ئه‌ندامی کۆمیته‌ی ناوه‌ندی کۆمه‌ڵه‌ی زه‌حمه‌تکێشانی کوردستانه و ڕه‌خنه‌ی هه‌یه له‌و کۆنفرانسه‌ی پراگ.
به‌ڕێز ئازادیخا ده‌شڵێت هه‌موو لایه‌نێک مافی خۆی هه‌یه بۆ به‌شداریکردن له هه‌ر کۆنفرانسێکدا و دیاری کردنی ئاڕاسته‌ی په‌یوه‌ندیه‌کانیان، به‌ڵام جه‌ختیش ده‌کاته‌وه له‌وه‌ی پێویسته مه‌رج هه‌بن بۆ چۆنیه‌تی به‌شداریکردن.
به پێچه‌وانه‌ی ڕا‌کانی جه‌لیل ئازادیخاوه، گوڵاڵه شه‌ره‌فکه‌ندی، چالاکوانی سیاسی و سیڤیڵی که یه‌کێک بووه له که‌سایه‌تیه‌کانی به‌شداری ئه‌و کۆنفرانسه ده‌ڵێت ده‌شێت هۆکاری سه‌ره‌کی بۆ ئه‌و جۆره ڕه‌خنانه ڕاگه‌یاندنی کۆتایی کۆنفرانسه‌که بێت که ناکرێت وه‌ک ڕاگه‌یاندنێکی فه‌رمیانه لێی بڕوانرێت.
خانم شه‌ره‌فکه‌ندی ده‌شڵێت به ڕوانینی خۆی گرنگی ئه‌و کۆنفرانسه‌ی پراگ له هاوده‌نگی و هاوهه‌ڵوێستی به‌شداربووانی کورددا بووه.
به‌شێکی کێشه‌کان و ئه‌و مشت و مڕه‌ی پاش کۆنفرانسی پراگ، وه‌ک زۆرێک له به‌شداربووانی کۆنفرانسه‌که ده‌ڵێن ڕێکخراوێکی ئێرانیه به ناوی یه‌کێتی کۆماریخوازانی ئێران یان (ئیتحادی جمهوری خاهان).
دکتۆر حسێن خه‌لیقی ، سه‌رۆکی ئه‌نستیتۆی کورد له ستۆکهۆڵم تایبه‌ت بۆ به‌رنامه‌ی پانۆراما باس له‌و ڕێکخراوه و سیاسه‌ته‌کانی ده‌کات.
دکتۆر خه‌لیقی ده‌شڵێت ئه‌و هه‌موو ناکۆکیانه ته‌نها له به‌رژه‌وه‌ندی کۆماری ئیسلامی ئێران ده‌که‌وێته‌وه، نه‌ک به‌شێوه‌یه‌ک بێت لایه‌نێک یان دووانی ئۆپزسیۆن بتوانن پلاتفۆرمی خۆیان بسه‌پێنن.
له هه‌مان ده‌مدا دکتۆر به‌هزاد خۆشحاڵی، شیکه‌ره‌وه‌ی سیاسی له‌وبڕوایه‌دایه به‌شداری کوردی کوردستانی ئێران له‌و کۆنفرانسانه‌دا گرنگه و خاڵێکی تریش هه‌یه وه‌ک ده‌ڵێت له‌وه گرنگتره.
دکتۆر خۆشحاڵی ده‌شڵێت ئا لێره‌وه گرنگی بوونی ستراتیژیه‌تێکی ڕوون ئاشکرا بۆ کورد گرنگه که به‌چه‌ند خاڵیکی دیاریکراوه‌وه به‌شداری له‌و کۆنفرانسانه‌دا بکات و هه‌ر که زانراش خواستی پێچه‌وانه به‌رامبه‌ر ئه‌و داوایانه هه‌ن و یانیش به مه‌به‌ست ته‌گه‌ره ده‌خرێته به‌رده‌میان ئه‌وا پێکڕا هۆڵی ئه‌و کۆنفرانسه جێبهێڵن.
جه‌لیل ئازادیخوا ده‌ڵێت له‌و جۆره کۆبوونه‌وانه‌دا هه‌ست ده‌کرێت که زۆرێک له لایه‌نه ئێرانیه‌کان مه‌یلیان به‌لای دیموکراسیدا نییه و هه‌وڵی تریش ده‌ده‌ن.
زانیاری زیاتر له ده‌قی به‌رنامه‌که‌دایه:
Your browser doesn’t support HTML5
پانۆراما 23 ی یازده‌ی 2012