له‌گه‌ڵ ته‌واوی ئه‌و هه‌وڵانه‌ی بۆ ئاشته‌وایی و چاره‌سه‌رکردنی قه‌یرانه‌کانی عێراق ده‌درێن، جارێکی تریش سه‌ره‌ک وه‌زیری وڵاته‌که سیناریۆکه‌ی تاریق ئه‌لهاشمی جێگره سوننه‌که‌ی سه‌رۆکی عێراق دووباره ده‌کاته‌وه.
هێزه‌کانی دژه تێرۆر له عێراق هه‌ڵده‌کوتنه سه‌ر ماڵ و ئۆفیسی وه‌زیری دارایی وڵاته‌که و ژماره‌یه‌ک له پاسه‌وانه‌کانی ڕافع ئه‌لعیساوی ده‌ستگیر ده‌که‌ن، وه‌ک ده‌ڵێن به‌هۆی په‌یوه‌ندییان به کرده تێرۆریستیه‌کانی ناو وڵاته‌که‌وه.
هاوکات ئه‌نجومه‌نی باڵای دادوه‌ری له عێراق ڕه‌وایی به‌و بڕیاره ده‌دات و ده‌ڵێت به فرمانی دادوه‌ر بووه و به‌پێی ڕێوشوێنی یاسایی بووه.
به‌ڵام به‌ڕێز ئه‌لعیساوی له لێدوانێکی ڕۆژنامه‌وانیدا داوای کردووه که نوری ئه‌لمالیکی سه‌ره‌ک وه‌زیری عێراق داوای لێبوردن بکات و به‌رپرسیارێتی پارێزراوی ژیانی پاسه‌وانه‌کان و خزمه‌کانیشی که گیراون له ئه‌ستۆی مالیکی ناوه.
عێراق وڵاتێکی لێوان لێوه له قه‌یران و کێشه‌ی سیاسی وه به‌لای هه‌ندێک له چاودیرانه‌وه یه‌کێک له فاکته‌ره سه‌ره‌کیه‌کانی ئه‌و ڕه‌وشه‌ی وڵاته‌که ده‌گه‌ڕێته‌وه بۆ که‌م ئه‌زموونی سیاسه‌تمه‌دارانی شیعه له فه‌رمانڕه‌وایه‌تیکردندا.
له هه‌مان ده‌میشدا به‌شێکی به‌رچاوی شیکه‌ره‌وه و چاودیرانی سیاسی ده‌ڵێن ئه‌وه‌ی مالیکی له عێراقدا ده‌یکات گرتنه‌به‌ری سیاسه‌تێکی به‌رنامه بۆ داڕیژراوه ، به مه‌به‌ستی پاوانکردنی ده‌سه‌ڵاته‌کان و سه‌پاندنی فه‌رمانڕه‌وایه‌تیه‌کی شیعه‌گه‌راییانه به‌بێ گوێدانه مافه‌کانی پێکهاته‌کانی تری گه‌لی عێراق.
هه‌ر له‌و لێدوانه ڕۆژنامه‌وانییه‌یدا وه‌زیری دارایی عێراق زمانێکی توندی به‌رامبه‌ر نوری ئه‌لمالیکی به‌کارهێنا و پێی گووت " مالیکی نه بڕوای به هاوبه‌شی هه‌یه له ده‌سه‌ڵاته‌کاندا و هه‌میشه‌ش یاساکان ده‌ستوری وڵاته‌که‌ش پێشێل ده‌کات".
دکتۆر ره‌وه‌ز خۆشناو، ئه‌ندامی په‌رله‌مانی عێراق له‌سه‌ر لیستی هاوپه‌یمانی کوردستان هاوڕایه.
له سه‌روبه‌ندی قه‌یرانی نێوان نێوه‌ند و هه‌رێمی کوردستانی عێراقدا به‌رده‌وام به هه‌مان شێوه ده‌گوترا مالیکی ده‌خوازێت له‌ڕێی دژایه‌تیکردنی کورده‌وه سۆزی عه‌ره‌بی سوننه به‌ڵای خۆیدا ڕابکێشێت و بتوانێت به به‌راورد له‌گه‌ڵ هه‌ڵبژاردنه‌کانی پێشودا ده‌نگی زیاتری سوننه ڕابکێشێت به‌لای خۆیدا.
به‌ڵام وا جاریکی تریش سه‌ره‌ک وه‌زیری عێراق په‌لاماری سیمبۆڵێکی تری سوننه‌کان ده‌داته‌وه.
دکتۆر خۆشناو ده‌ڵێت ئه‌و کاته‌ش مه‌به‌ستی مالیکی ئاشکرا بووه و ئێستاش بۆ داپۆشینی هه‌ڵه‌کانی خۆی سیناریۆی نوێی هێناوه‌ته ئاراوه.
ئه‌ندامێکی تری په‌رله‌مانی عێراق ده‌ڵێت ئاماژه‌کان به‌و ئاڕاسته‌یه‌دان که سه‌ره‌ک وه‌زیری عێراق وڵاته‌که به‌ره هه‌ڵدێر ده‌بات.
عوزێر حافز نه‌زیر، له لیستی یه‌کگرتووی ئیسلامی ده‌شڵێت هیچ بیانویه‌ک نییه بۆ ئه‌و ڕه‌فتارانه‌ی مالیکی به‌رامبه‌ر سیمبۆڵه‌کانی عێراق ده‌یکات.
به‌ڕێز نه‌زیر ده‌شڵێت زۆر ده‌مێکه گوتراوه که ده‌وڵه‌تداری به شیعه‌کانی عێراق ناکرێت و به‌و سیاسه‌تانه‌شه‌وه که ده‌یگرنه به‌ر وڵاته‌که به‌ره‌و ئاینده‌یه‌کی نادیار ده‌به‌ن.
هیوابڕان له‌لای ڕۆژنامه‌وان و چاودێرێکی وه‌ک خدر دوملی گه‌یشتۆته ئه‌و ئاسته‌ی که بڵێت ڕه‌فتاره‌کانی نوری ئه‌لمالیکی له‌وه ده‌رچووه وه‌ک کاری سیاسی لێی بڕوانرێت، به‌ڵکو مالیکی به شوێن دامه‌زراندنی ده‌وڵه‌تێکه‌وه‌یه له‌سه‌ر بنه‌مایه‌کی جیاواز له پره‌نسیپه‌کانی پێکهێنانی ده‌وڵه‌ته‌وه.
ڕۆژنامه‌وان خدر دوملی ده‌شڵێت ڕێگه چاره هه‌یه بۆ ئه‌م ڕه‌وشه‌ی عێراق.
له‌سه‌ر ئه‌م ڕه‌وشه‌ی عێراق وه‌ک دکتۆر ئومێد ڕه‌فیق پسپۆڕی سیاسی ده‌ڵێت ده‌شێت فاکته‌ری هێورکردنه‌وه هه‌بن نه‌ک هه‌ر له ناوه‌وه‌ی عێراق ، به‌ڵکو ده‌شێت فاکته‌ری ده‌ره‌کیش بن وه‌ک دۆسێی سوریا.
دکتۆر ئومێد ڕه‌فیق ده‌شڵێت هه‌ل و مه‌رجی نوێی ناوچه‌که و فاکته‌ری به‌زۆر پێکه‌وه‌لکانی عێراق ده‌شێت زه‌مینه‌ی گۆڕانکاریه گه‌وره‌که بن له ولاته‌که‌دا.
زانیاری زیاتر له ده‌قی به‌رنامه‌ی ئه‌م هه‌فته‌یه‌ی پانۆرامادایه:
سه‌ره‌ک وه‌زیری عێراق
هێزه‌کانی دژه تێرۆر له عێراق هه‌ڵده‌کوتنه سه‌ر ماڵ و ئۆفیسی وه‌زیری دارایی وڵاته‌که و ژماره‌یه‌ک له پاسه‌وانه‌کانی ڕافع ئه‌لعیساوی ده‌ستگیر ده‌که‌ن، وه‌ک ده‌ڵێن به‌هۆی په‌یوه‌ندییان به کرده تێرۆریستیه‌کانی ناو وڵاته‌که‌وه.
هاوکات ئه‌نجومه‌نی باڵای دادوه‌ری له عێراق ڕه‌وایی به‌و بڕیاره ده‌دات و ده‌ڵێت به فرمانی دادوه‌ر بووه و به‌پێی ڕێوشوێنی یاسایی بووه.
به‌ڵام به‌ڕێز ئه‌لعیساوی له لێدوانێکی ڕۆژنامه‌وانیدا داوای کردووه که نوری ئه‌لمالیکی سه‌ره‌ک وه‌زیری عێراق داوای لێبوردن بکات و به‌رپرسیارێتی پارێزراوی ژیانی پاسه‌وانه‌کان و خزمه‌کانیشی که گیراون له ئه‌ستۆی مالیکی ناوه.
عێراق وڵاتێکی لێوان لێوه له قه‌یران و کێشه‌ی سیاسی وه به‌لای هه‌ندێک له چاودیرانه‌وه یه‌کێک له فاکته‌ره سه‌ره‌کیه‌کانی ئه‌و ڕه‌وشه‌ی وڵاته‌که ده‌گه‌ڕێته‌وه بۆ که‌م ئه‌زموونی سیاسه‌تمه‌دارانی شیعه له فه‌رمانڕه‌وایه‌تیکردندا.
له هه‌مان ده‌میشدا به‌شێکی به‌رچاوی شیکه‌ره‌وه و چاودیرانی سیاسی ده‌ڵێن ئه‌وه‌ی مالیکی له عێراقدا ده‌یکات گرتنه‌به‌ری سیاسه‌تێکی به‌رنامه بۆ داڕیژراوه ، به مه‌به‌ستی پاوانکردنی ده‌سه‌ڵاته‌کان و سه‌پاندنی فه‌رمانڕه‌وایه‌تیه‌کی شیعه‌گه‌راییانه به‌بێ گوێدانه مافه‌کانی پێکهاته‌کانی تری گه‌لی عێراق.
هه‌ر له‌و لێدوانه ڕۆژنامه‌وانییه‌یدا وه‌زیری دارایی عێراق زمانێکی توندی به‌رامبه‌ر نوری ئه‌لمالیکی به‌کارهێنا و پێی گووت " مالیکی نه بڕوای به هاوبه‌شی هه‌یه له ده‌سه‌ڵاته‌کاندا و هه‌میشه‌ش یاساکان ده‌ستوری وڵاته‌که‌ش پێشێل ده‌کات".
دکتۆر ره‌وه‌ز خۆشناو، ئه‌ندامی په‌رله‌مانی عێراق له‌سه‌ر لیستی هاوپه‌یمانی کوردستان هاوڕایه.
له سه‌روبه‌ندی قه‌یرانی نێوان نێوه‌ند و هه‌رێمی کوردستانی عێراقدا به‌رده‌وام به هه‌مان شێوه ده‌گوترا مالیکی ده‌خوازێت له‌ڕێی دژایه‌تیکردنی کورده‌وه سۆزی عه‌ره‌بی سوننه به‌ڵای خۆیدا ڕابکێشێت و بتوانێت به به‌راورد له‌گه‌ڵ هه‌ڵبژاردنه‌کانی پێشودا ده‌نگی زیاتری سوننه ڕابکێشێت به‌لای خۆیدا.
به‌ڵام وا جاریکی تریش سه‌ره‌ک وه‌زیری عێراق په‌لاماری سیمبۆڵێکی تری سوننه‌کان ده‌داته‌وه.
ڕافع ئه‌لعیساوی
دکتۆر خۆشناو ده‌ڵێت ئه‌و کاته‌ش مه‌به‌ستی مالیکی ئاشکرا بووه و ئێستاش بۆ داپۆشینی هه‌ڵه‌کانی خۆی سیناریۆی نوێی هێناوه‌ته ئاراوه.
ئه‌ندامێکی تری په‌رله‌مانی عێراق ده‌ڵێت ئاماژه‌کان به‌و ئاڕاسته‌یه‌دان که سه‌ره‌ک وه‌زیری عێراق وڵاته‌که به‌ره هه‌ڵدێر ده‌بات.
عوزێر حافز نه‌زیر، له لیستی یه‌کگرتووی ئیسلامی ده‌شڵێت هیچ بیانویه‌ک نییه بۆ ئه‌و ڕه‌فتارانه‌ی مالیکی به‌رامبه‌ر سیمبۆڵه‌کانی عێراق ده‌یکات.
به‌ڕێز نه‌زیر ده‌شڵێت زۆر ده‌مێکه گوتراوه که ده‌وڵه‌تداری به شیعه‌کانی عێراق ناکرێت و به‌و سیاسه‌تانه‌شه‌وه که ده‌یگرنه به‌ر وڵاته‌که به‌ره‌و ئاینده‌یه‌کی نادیار ده‌به‌ن.
هیوابڕان له‌لای ڕۆژنامه‌وان و چاودێرێکی وه‌ک خدر دوملی گه‌یشتۆته ئه‌و ئاسته‌ی که بڵێت ڕه‌فتاره‌کانی نوری ئه‌لمالیکی له‌وه ده‌رچووه وه‌ک کاری سیاسی لێی بڕوانرێت، به‌ڵکو مالیکی به شوێن دامه‌زراندنی ده‌وڵه‌تێکه‌وه‌یه له‌سه‌ر بنه‌مایه‌کی جیاواز له پره‌نسیپه‌کانی پێکهێنانی ده‌وڵه‌ته‌وه.
ڕۆژنامه‌وان خدر دوملی ده‌شڵێت ڕێگه چاره هه‌یه بۆ ئه‌م ڕه‌وشه‌ی عێراق.
له‌سه‌ر ئه‌م ڕه‌وشه‌ی عێراق وه‌ک دکتۆر ئومێد ڕه‌فیق پسپۆڕی سیاسی ده‌ڵێت ده‌شێت فاکته‌ری هێورکردنه‌وه هه‌بن نه‌ک هه‌ر له ناوه‌وه‌ی عێراق ، به‌ڵکو ده‌شێت فاکته‌ری ده‌ره‌کیش بن وه‌ک دۆسێی سوریا.
دکتۆر ئومێد ڕه‌فیق ده‌شڵێت هه‌ل و مه‌رجی نوێی ناوچه‌که و فاکته‌ری به‌زۆر پێکه‌وه‌لکانی عێراق ده‌شێت زه‌مینه‌ی گۆڕانکاریه گه‌وره‌که بن له ولاته‌که‌دا.
زانیاری زیاتر له ده‌قی به‌رنامه‌ی ئه‌م هه‌فته‌یه‌ی پانۆرامادایه:
Your browser doesn’t support HTML5
پانۆراما 21 ی دوازده‌ی 2012