لە بەرنامەی ئەم هەفتەیەی لەگەڵ ڕووداوەکاندا دوو تەوەر باسدەکرێن؛ ڕێککەوتنی نێوان بزوتنەوەی گۆڕان و یەکێتی نیشتمانی کوردستان و هەروەهاش تورکیا و لێسەندنەوەی پەناپارێزی لە پەرلەمانتاران.
تەوەری یەکەم: ڕێککەوتنی نێوان بزوتنەوەی گۆڕان و یەکێتی نیشتمانی کوردستان.
بۆ دواجار بزوتنەوەی گۆڕان و یەکێتی نیشتمانی کوردستان ڕێککەوتنە چاوەڕوانکراوەکەیان مۆرکرد، وەک زۆرێک لە سەرکردەکانی هەردوو لایەن دەڵێن دەکرێت وەک سەرەتایەک بۆ ئارامکردنەوەی ڕەوشی قەیراناوی سیاسی هەرێمی کوردستان لێی بڕوانرێت و بێ لەوەش بۆ گۆڕانکاری لە سیستەمی سیاسی هەرێمدا.
مۆرکردنی ئەم ڕێککەوتنە لە نێوان یەکێتی نیشتمانی کوردستان و بزوتنەوەی گۆڕان کە لایەنێکی جوداوەبووە لە یەکێتی لەوانەیە ببێتە مایەی کۆتاییهێنان بە زیاتر لە حەوت ساڵی ناکۆکی سیاسی نێوانیان و هەروەهاش ئەو بنبەستە سیاسییەی هەرێمی کوردستانی تیادایە.
ئەم ڕێککەوتنە هاوکاتە لەگەڵ ئەوپەڕی پەڕتەوازەیی و شپرزەیی ناوماڵی کورددا و هەروەهاش قەیرانێکی ئابووری و دارایی کە بەرۆکی هەرێمیان گرتووە و بوونەتە مایەی بەرزبوونەوەی ڕێژەی هەژاری و خراپتربوونی باری بژێوی خەڵک.
پێشتر یەکێتی نیشتمانی ڕێککەوتنێکی ستراتیژی هەبوو لەگەڵ پارتی دیموکراتی کوردستاندا و لە ماوەی ئەو ڕێککەوتنەدا زۆر جار دەگوترا ئەم ڕێککەوتنە ستراتیژیە یەکێتی کردۆتە پاشکۆی پارتی.
عه‌زیز ڕه‌ئوف
ئێستاش بەپێی ڕاگەیاندنەکەی ڕۆژی چوارشەممەی مەکتەبی سیاسی پارتی دیموکراتی کوردستان، نەک هەر لەگەڵ ئەم ڕێککەوتنەی گۆڕان و یەکێتیدا نییە بەڵکو بە مەترسیش بۆ تەبایی و یەکڕیزیی لە ناو ماڵی کورددا ناودێری دەکات.
له‌ڕاگه‌یه‌ندراوه‌كه‌ی مه‌كته‌بی سیاسی پارتیدا هاتووه "یه‌كێتی نیشتمانی به‌بێ هیچ جۆره ڕه‌چاوكردنێكی هاوپه‌یمانیی و ڕێككه‌وتنی ستراتیژی و هاوبه‌شیی له به‌ڕێوه‌بردنی كوردستاندا له‌گه‌ڵ پارتی دیموكراتی كوردستان و به‌بێ هیچ جۆره گفتوگۆ و ئاگاداركردنه‌وه‌یه‌كی پارتی، خۆی خسته ڕێككه‌وتنێك له‌گه‌ڵ لایه‌نێكدا كه كێشه‌یه‌كی سیاسیی له‌گه‌ڵ پارتی دیموكراتی كوردستاندا دروست كردووه و، خۆی گه‌یانده لێواری بوونه‌به‌شێكی ئه‌و كێشه‌یه، ئه‌ویش به پێچه‌وانه‌ی ماوه‌ی ڕابردوو كه یه‌كێتی له‌گه‌ڵ پارتیدا هاوكاربوون بۆ چاره‌سه‌ری كێشه‌كان."
لە بەشێکی تری ئەو ڕاگەیاندنەدا پارتی دیموکراتی کوردستان دەڵێت "له ڕێككه‌وتنی نێوان بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان و یه‌كێتی نیشتمانی كوردستان ره‌چاوی هه‌وڵێك ده‌كرێت بۆ فراوانكردنی ناكۆكییه ناوخۆییه‌كان كه خزمه‌تی چاره‌سه‌ركردنی كێشه و گرفته چه‌قبه‌ستووه‌كان ناكات، به‌ڵكو به‌ره‌و دۆخه نه‌خوازراوه‌كانی جارانمان ده‌باته‌وه، له‌هه‌مان كاتدا رێگرتنه له یه‌كێتی نیشتمانی بۆ هه‌بوونی هه‌ڵوێستێكی جیاواز له بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان كه به‌ره‌و ئاڵۆزی و توندڕۆیی زیاتر ده‌چێت."
ئایا ئه‌م ڕێککه‌وتنه له به‌رژه‌وه‌ندی یه‌کڕیزی ماڵی کورده؟
بۆ پارتی دیموکراتی کوردستان له ڕاگه‌یاندنه‌که‌یدا ده‌ڵێت ڕێككه‌وتنی نێوان بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان و یه‌كێتی نیشتمانی كوردستان ڕه‌چاوی هه‌وڵێك ده‌كرێت بۆ فراوانكردنی ناكۆكییه ناوخۆییه‌كان؟
ئایا ئه‌م سێ لایه‌نه (پارتی-گۆڕان- یه‌کێتی) ده‌توانن له پرۆسه‌ی سیاسی و فه‌رمانڕه‌وایه‌تیدا یه‌ک ئه‌وه‌ی تریان فه‌رامۆش بکات؟
(عه‌زیز ڕه‌ئوف) نوسه‌ر و لێکۆڵه‌ر وه‌ڵامی ئه‌م پرسیارانه و پرسیار و سه‌رنجه‌کانی ئێوه‌ی ئازیزیش ده‌داته‌وه.
تەوەری دووهەم: تورکیا و لێسەندنەوەی پەناپارێزی لە پەرلەمانتاران
لەسەر داوای پارتی داد و گەشەپێدان (ئاکەپە) فەرمانڕەوای تورکیا دانیشتنی پەرلەمان کرا بۆ لێسەندنەوەی پەناپارێزی لە پەرلەمانتارانی وڵاتەکە و بە تایبەتیش لە ئەندامانی هەدەپە.
گەڕی یەکەمی دەنگدان کۆتایی پێهات و ناڕەزاییەکی زۆری هەدەپەی بە دوای خۆیدا هێنا و تەنانەت شەڕە دەستیش لە ناو پەرلەماندا ڕوویدا.
لە دانیشتنەکەی ڕۆژی سێشەممەدا وتووێژکردن لەسەر بەرنوسەکە بە 348 دەنگی ئەرێ لە بەرامبەر 155 دەنگی نەرێدا پەسەندکرا.
دکتۆر هه‌ڵمه‌ت غه‌ریب
پەسەندکردنی کۆتایی ئەم دەستکاریکردنەی دەستوری وڵاتەکە پێویستی بە 367 دەنگ هەیە لە سەرجەم دەنگەکانی پەرلەمانە 550 کورسییەکەی تورکیا و ئەگەریش نەتوانرا ئەو ژمارەی دەنگە بە دەست بێنێت ئەوا پێویستە ئەم دەستکاریکردنانە بخرێتە ڕیفراندۆمەوە، بەڵام ڕەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆکی تورکیا ئەو دەسەڵاتەی هەیە کە جارێکی تر بەرنوسەکە بنێرێتەوە بۆ پەرلەمان تا دەنگدانێکی تری لەسەر بکرێت.
هەتا ئێستا ئەوەی زانراوە 51 ئەندامی جەهەپە و 50 ئەندامی هەدەپە و 27 ئەندامی ئاکەپە و 9 ئەندامی مەهەپە و یەک ئەندامی سەربەخۆ لێکۆڵینەوەیان لەسەرە.
سەرچاوەکانی هەواڵ باسدەکەن زیاتر لە 650 داوای یاسایی لەسەر پەرلەمانتارانی تورکیا هەیە و لەو ژمارەیە نزیکەی 405 داوای یاساییان لەسەر ئەندامانی هەدەپەن.
هەندێک لەو ئەندام پەرلەمانانەی پشتیوانی لەم بەرنوسە مشتومڕ لەسەرە دەکەن دەڵێن ناکرێت ئەو جۆرە بیرکردنەوەیەی پشتیوانی لە تێرۆریزم دەکات لەناو پەرلەماندا خۆی بشارێتەوە.
جەهەپە و مەهەپە پشتیوانی لەم بەرنوسە دەکەن، وەک شیکەرەوە دەڵێن مەبەستیانە بۆ هەڵبژاردنەکانی داهاتوو دەنگی نەتەوەپەرستەکانی تورک بەدەست بێنن.
بۆ زۆرێک لە ئەندامانی کوردیش لە پەرلەماندا وەک ئاماژەیان پێکردووە ئەگەر بێتوو ئەم بەرنوسە پەسەند بکرێت و هەدەپە لە پەرلەمان و لە پرۆسەی سیاسی دوور بخرێتەوە ئەوا هەنگاوی داهاتوو دوورخستنەوەی جەهەپە و مەهەپەیە.
لە نامەیەکی کراوەدا بۆ پەرلەمانی ئەوروپا هەدەپە ئەم هەنگاوەی ئاکەپە بە نادەستوری وێنا دەکات.
لەو نامەیەدا سەڵاحەدین دەمیرتاش، هاوسەرۆکی هەدەپە نوسیویە، لێسەندنەوەی پەناپارێزی لە پەرلەمانتاران یانی دەستگرتن بەسەر ئەم دامەزراوە یاساییەی تورکیادا لە لایەن ئاکەپەوە.
بۆ پارتی داد و گه‌شه‌پێدان ده‌خوازێت په‌ناپارێزی له په‌رله‌مانتاران بسه‌نێته‌وه؟
ئایا لە ڕیفراندۆمدا ئەم بەرنوسە ده‌نگی پێویست به‌ده‌ست ده‌هێنێت؟
مه‌به‌سته سیاسییه‌کانی پشت ئه‌و داوایه‌ی ئاکه‌په چین؟
(دکتۆر هه‌ڵمه‌ت غه‌ریب) پسپۆڕی یاسای نێونه‌ته‌وه‌یی له زانکۆی سه‌ڵاحه‌دین وه‌ڵامی ئه‌م پرسیارانه و پرسیار و سه‌رنجه‌کانی ئێوه‌ی ئازیزیش ده‌داته‌وه.
تەواوی بەرنامەی لەگەڵ ڕووداوەکاندا:
Your browser doesn’t support HTML5
لەگەڵ ڕووداوەکاندا: ڕێککەوتنی گۆران و یەکێتی / لێسەندندەوەی پەناپارێزی لە پەرلەمانتارانی تورکیا