عێراق لە بەردەم "گەردەلولێکی" گەورەدایە

بارودۆخی عێراق تا دێت ڕوو لە ئاڵۆزی زیاتر دەکات، لە کاتێکدا دۆخی ئەو وڵاتە لە ڕووی ئابوری، سیاسی و ئەمنیەوە لە لێواری داڕووخاندایە، ناکۆکی نێوان سەرۆک وەزیران و هێزە شیعیەکانیش، خەریکە دۆخەکە بە تەواوەتی دەتەقێنێتەوە.

هێز و لایەنە عێراقیەکان لەسەر چەندین پرسی گرنگ ناکۆکن، ئەمە جگە لەوەی لە ململانێیەکی تونددان بۆ خۆ بەهێزکردن و لاوازکردنی پێگەی یەکتری، ئەوەش لەکاتێکدایە هەندێک گروپی نێوخۆیی بەهەوڵدان بۆ نانەوەی پشێوی تۆمەتبار دەکرێن.

قوڵبوونەوەی ململانێیی نێوان هێزە عێراقیەکان، هاوکاتە لەگەڵ نزیکبوونەوە لەو وادەیەی بۆ هەڵبژاردنی پێشوەخت دیاریکراوە، کە هێزە گەورەکانی شیعە، پێیانوایە لەڕووی جەماوەریەوە ئامادەییان بۆ هەڵبژاردن نیە، کازمی دەیەوێت لەڕێگەی هەڵبژاردنەوە خۆی بەهێز و ئەوان لاواز بکات.

نەجات حسێن سەرکردە لە ڕەوتی حیکمەی نیشتیمانی، پێیوایە هەموو لایەنەکان بەئاشکرا داوای هەڵبژاردن دەکەن، بەڵام لەپشتەوە 80% یان دژی ئەنجامدانی پرۆسەکەن، وتی"گەر هەڵبژاردنێکی پاک بکرێت، ئەو لایەنانە دەدۆڕێن، چونکە پێشتر بە ساختەکاری کورسیان هێناوە."

لەکاتێکدا عێراق لە هەڵبژاردنی پێشوەخت نزیک دەبێتەوە، تا ئێستا لایەنەکان لەسەر چۆنیەتی دابەشکردنی بازنەکانی هەڵبژاردن ڕێکنەکەوتوون، ئاراستەی گفتووگۆکانیشیان لەسەر ئەو پرسە، لەگەڵ خواستەکانی شەقامی عێراقیدا یەکناگرێتەوە، بۆیە ڕەنگە دیسانەوە شەقام بخرۆشێتەوە.

نزیکبوونەوە لە هەڵبژاردنیش، هاوکاتە لەگەڵ قەیرانی داراییدا لە عێراق، کە ڕۆژ لە دوای ڕۆژ بڕی پارەی خەزنکراوی بیانی لە بانکەکانی عێراق دا کەمدەکات، هەروەها داهاتی فرۆشی نەوت 3 ملیار دینارە، لەکاتێکدا عێراق پێویستی بە 6 ملیارە بۆ خەرجی مانگانەی.

لە پاڵ قەیرانی داراییدا، دۆخی ئەمنی عێراق تا دێت بەرەو شڵەژانی زیاتر دەڕوات، بەهۆی هەنگاوەکانی کازمی بۆ لە قاڵبدانی هێزە شیعیەکان، هەروەها کەوتنە جم و جۆڵی ئەو هێزانە بۆ بەرەنگاربوونەوەی کازمی کە ڕەنگە دواجار دۆخی عێراق بە ئاقارێکی خراپدا ببات.

سەرچاوەیەکی سیاسی ئاگادار لە بەغداوە بەدەنگی ئەمەریکای وت"گەر کازمی ورد نەبێت لە هەنگاوەکانیدا، هێزە شیعیەکان دەیانەوێت عەشیرەتە گەورەکانی عێراق لەدژی هانبدەن و شەڕ هەڵبگیرسێنن، کە کازمی دەیەوێت چەک لەو عەشیرەتانە بسێنێت."

وتیشی"کازمی پێیوایە هێزە شیعیەکان بە پاڵپشتی ئیقلیم، دەیانەوێت دۆخی عێراق ئاڵۆز بکەن، بۆیە دەیەوێت لەهەنگاوەکانیدا وردتر ببێت."

کازمی لە مەودوا ئەرکەکانی سەری قورستتر دەبنەوە، بە تایبەت دوای پەیوەندیە تەلەفۆنیەکەی مایک پۆمپیۆ لەگەڵ بەرپرسانی عێراق دا، کە هۆشداری دا لە کشانەوە لە عێراق، گەر ئەو گروپە چەکدارانە جڵەونەکرێن،باڵیۆزخانە و دپلۆماتکارەکانیان دەکەنە ئامانج.

پەیوەندیە تەلەفۆنیەکەی مایک پۆمپەیۆ، زۆرێک لە هێزە شیعیەکانی لە کاردانەوەی ئەو وڵاتە ترساندووە، بۆیە بێ ئاگایی خۆیان لە هێرشەکان ڕاگەیاندووە، هەروەک موقتەدا سەدری ڕێبەری ڕەوتی سەدریش داوای پێکهێنانی لیژنەی لێکۆڵینەوەی لەسەرۆک وەزیران کرد، بەبیانووی ئەوەی هێرشەکان بۆ ناوبانگی عێراق خراپن.

زانیاریەکان ئاماژەبەوەدەکەن، ئەمەریکاییەکان بە ئاشکرا بە بەرپرسانی عێراقیان ڕاگەیاندووە، سێ گروپی چەکدار لە پشت هێرشەکانەوەن، گەر سنوریان بۆ دانەنرێت، ئەوان دەستەوەستان نابن، ئەوەش لەکاتێکدایە میدیا عەرەبیەکان ئاماژەبەوەدەکەن، کازمی هۆشداریداوەتە هێزە شیعیەکان لەهەر هەوڵێک بۆ ئەنجامدانی کودەتا.

نەجات حسێن، ئاماژەی بەوەشکرد عێراق لە بەردەم گەردەلولێکی گەورەدایە، گەر هێرش بۆ سەر دبلۆماتکارەکان بەردەوام بێت، ئەمەریکاییەکان دەکشێنەوە بۆ هەولێر، ئەوکات ناوەڕاست و خوارووی عێراق دەبنە گۆڕەپانی جەنگ.

لەگەڵ نزیکبوونەوە لە هەڵبژاردن، کازمی هەنگاوەکانی بۆ لاوازکردنی هێزە شیعیەکان خێراتر دەکات، هێزە شیعیەکانیش هەوڵی بەرەنگاربوونەوەی دەدەن، بۆیە چاوەڕوان دەکرێت عێراق بکەوێتە بەردەم ململانێیەکی قورسەوە و دۆخی چەند مانگی داهاتوو بۆ عێراقیەکان قورس بێت.

دڵشاد ئەنوەر