ژیان لە فەرهەنگدا: هاوبیر کامەران

تێگەیشتن لە مانا و ناوەڕۆکی شیعری شاعیرە عیرفانییەکان، کارێکی سانا نییە، بەتایبەتیش کاتێک دەکەوینە بەراوردکارییەک لە نێوان ناساندن و پێناسەکردنی خوداناسی و بوونناسی.

ئەوکاتەی شیعرێکی عیرفانی دەخوێنینەوە و ڕۆدەچینە ناو ناواخنییەوە، ئەوا بە خۆمان بزانین یان نەزانین خودی خۆمان ڕادەستی ئەو ساتەوەختانە دەکەین کە پڕن لە چێژی عیرفانی و دەکەوینە ڕەوشێکی ئارامی بیرکردنەوە لەو دنیایەی تانوپۆی گیانی بیرکردنەوە باڵی بەسەردا کێشاوە و تێکەڵیشمان دەکات بە جوانترین ئاستەکانی بێدەنگی.

مەکە مەنعی کەسێ لێوان لە سەیلە

دەسوتێ و هۆش و دڵ ژاکاوی مەیلە

هەواڵی دەورەکەی چەپگەردی گەردوون

لە عاشق قەت مەپرسە، حاڵی کەیلە

ئەوەی مەجنونی دوو تاقی برۆی بێ

سپێدەی لەیلە، گیان و ڕۆحی لەیلە

کە خۆی دەرخست جەماڵیشە و کەماڵیش

که ڕۆی هەر لێرە عاشق غەرقی وەیلە

بە تانە پێیدەڵێم: چەند شێتە (هاوبیر)

کە سەیری ڕووم دەکا: پێیوایە لەیلە

لە دەقە عیرفانییەکاندا ئاسمان و زەوی ئاوێزانی یەکدی دەبن؛ ئەم ئاوێزان بوون و یەکتر لە ئامێزگرتنەش دەشێت وەک کردەیەکی ئازادانەی ڕاستەقینە ئەقڵ و گیان یان ڕۆح سەیر بکرێت، بەڵام کامیان لەناو کامیاندا فەنا دەبێت؟ ئەمەیان بابەتێکی ترە و وەڵامەکەی دەیان و بگرە سەدان بەرنامەی پێدەوێت.

بینیت ئەی دڵ، یار کە ڕۆشت نایێتەوە

کەی بووە زەخمی ئەوین چابێتەوە

کەی لە باخی بێ گوڵی ڕوخساری ئەو

بولبولی خۆشخوان چریکەی دێتەوە

بۆنی یاس و ڕەونەقی فەسڵی بەهار

ڕۆشت بە ئۆغرکردنی دوو پێتەوە

ئاگری عیشقی چرای ئەو ڕوومەتە

گەرنەبێ، پەروانە کەی ئەخولێتەوە

گەر لە ئاسمانی عیشقدا تۆ نەبی

شەو درێژە، خۆر چ سود هەڵبێتەوە

مەعریفەم داگرت لەسەر تاقی برۆت

ئایەتی (اخسء) هەزار جار دێتەوە

دۆزەخی تۆ باشترە لەم جەننەتە

خوایە هیجران کەی دەچێ و دەبڕێتەوە؟

هەندێک جار دەگوترێت بیرکردنەوە لە گیان یان یان لە ڕۆح، پرۆسەیەکە خودی مرۆڤ دەگەیەنێت بە خودی خۆی، تێگەیشتنێکی قوڵی دەداتێ لەسەر خۆی و لەناو خودی خۆیدا فەنا دەبێت؛ فەنابوون لە پێناو ناسینی هێزی ئاسمان و هێزی زەمین کە لەناو مرۆڤدایە.

لێرەدا ئەفسانەکان گرنگن، بەتایبەتیش ئەوانەی مرۆڤ بۆ فراوانکردنی تێگەیشتن لە ئاسمان و زەوی، پەنایان بۆ دەبات و نهێنییەکانی بوونی تیادا دەبینێتەوە؛ ئیدی هێدی هێدی لە دەقە تیۆرییەکان دەردەچێت و هەنگاو بەرەو ڕاستی بابەتەکان دەنێت، هەر بۆیەشە دەگوترێت هەر کەسێک ئەو هەنگاوانەی نابن، ئەوا یانی سنورەکانی ڕۆشنبیریشی تێپەڕاندووە و دەشێت وەک عارفێک ناودێر بکرێت.

هاوبیر کامەران، لە کتێبە ناوازەکەیدا "یۆگا و ڕۆحیانەت" دا باسی لەوە کردووە ئەگەر ژیانمان وەک ئێستا درێژەی پێبدرێت ئەوا هەمووی دەبێتە ئازار و ژان و مرۆڤ بەهۆی هەروادێ و کەمبوونەوەی ڕۆشنبیری تێگەیشتنەوە لە خود و دەوروبەریشی لێوان لێو بووە لە مەینەتییەکان و و خەم و نەخۆشییەکان و مردنیش؛ وەک بڵێی ژیاندۆستی بە هەموو ڕەهەندەکانیەوە بەرەو کاڵبوونەوە دەڕوات.

هاوبیر، مامۆستای یۆگاشە، بێ لەوەی لەو شاعیرانەشە کە دەست بۆ ڕۆحی مرۆڤەکان دەبات، لە نێوان شیعر و یۆگادا دنیایەکی تایبەت بە خۆی دەدۆزێتەوە و لەوێوە دەخوازێت ڕۆحە پەژموردەکان ببوژێنێتەوە بە شیعر و هەوڵدانیش لە دنیای ڕۆماندا.

بۆ گوێگرتن لە تەواوی بەرنامەی ئەم هەفتەیەی ژیان لە فەرهەنگدا:

ژیان لە فەرهەنگدا: هاوبیر کامەران