د. جەمال کۆچەر باس لە دۆخی گۆڕانی بەهای دۆلار لە عێراق دەکات

د. جەمال کۆچەر ئەندامی فراکسیۆنی یەکگرتووی ئیسلامی کوردستان لە پەرلەمانی عێراق، کە پێشتر ئەندامی لیژنەی دارایی و ئابوری پەرلەمانی عێراق، پێیوایە گۆڕانکاری کردن و دابەزاندنی نرخی دۆلار بانگەشەی سیاسیە، دەشڵێت "پارێزگاری بانکی ناوەندیی‌ بە ڕاشکاوی وتی ئێمە ناتوانیین هەتا سێ ساڵی داهاتوو هیچ دەستکاری نرخی دۆلار بکەین." ئەو پەرلەمانتارە دەشڵێت"منیش بم لە بری وەزیری دارایی، یان من ببمە وەزیری دارایی، نرخی دۆلار دانابەزێنم لەبەر چەند هۆکارێک، جگە لەوەی لە پرۆژە یاسای بودجەی 2022 ئەم وەزیرە دایناوە و پارێزگاری بانکی ناوەندی ئامادە بووە لەوێ و نرخی دۆلاری هەر بە 1450 داناوە، وە هەر سەرۆک وەزیرێکی داهاتوو بێت گۆڕانکاری تێدا بکات باری ئابوری حکومەتی خۆی گران دەکات لانی کەم 30-40 تریلیۆن دینار بۆیە من باوەڕ ناکەم هیچ سەرۆک وەزیرانێک ئەو هەنگاوە بنێت، بۆیە ئەمساڵ 100 دۆلار لە 147500 بۆ 148500 جێگیر دەبێت."

"دابەزاندنی نرخی دۆلار بانگەشەی سیاسییە "

لە سەرەتای قسەکانیدا دەربارەی ئەوەی نرخی دۆلار لە دوای تویتەکەی موقتەدا سەدر گۆڕانکاری بەسەردا هات کە ئێستا جۆرێک لە ناجێگیری لە بازاڕدا هەیە پێشبینیتان چیـیە، ئایا بەو تویتەی موقتەدا سەدر کە ڕایگەیاند دەبێت نرخی دۆلار دابەزێنرێت، ئایا ئەمە بانگەشەیەکی سیاسیە یان بە ڕاستی دەتوانرێت نرخی دۆلار دابەزێنرێت؟

لە وەڵامدا د. جەمال کۆچەر وتی "لە ڕاستیدا یەکەم ئەوەیە کە بانگەشەیەکی سیاسیە زۆرتر لەوەی کە نرخی دۆلار و دینار گۆڕانکاری تێدا بکرێت، چونکە سەدر بەڵێنی بە خەڵک دابوو لە کاتی هەڵبژادن کە ئەگەر بوونە حکومەت و بوونە زۆرینە ئەوە گۆڕانکاری دەکەن ئەوە بەشێک بوو لەوە، دووەم تویتەکەی باسی گۆڕانکاری نرخ ناکات بەڵکو باسی هەندێک هەنگاو دەکات، ئەو هەنگاوانەش ئەگەر بە دیقەت دیراسەی بکەین سێ شتی لێ دەخوێنینەوە، یەکەم وەکو باسمکرد بانگەشەیەکی سیاسیە، دووەم شەڕێکە لەگەڵ هەندێک بلۆکی هەندێک لایەنی سیاسی کە سەدر وەها هەستدەکات دەبێت لە هاوکێشەکان دەریان بکات بۆ ئەوەی داهاتی ئەو لایەنە سیاسیانە کەم ببێت، خاڵی سێیەم باسی هەندێک گەندەڵی دەکات لە مەزادی دراو و بە فێرۆدانی پارە ئەوە دەرگایەکە ئەگەر بەدیقەت بین لە قسەکانی موقتەدا سەدر و هەنگاوەکانی موقتەدا سەدر بۆ ئەوەی هەرشتێک ببێتە ئاریشە لە داهاتوو هەوڵدەدات ئێستا یەکلایی بکاتەوە ، خاڵی سێیەم ئەوەیە کە موقتەدا سەدر ئێستا بە نیازە هەندێک گۆڕانکاری لە هەندێک پۆست بەدەست بهێنێت بۆ قۆناغی داهاتوو چ بۆ ئۆپۆزیسیۆن چ بۆ حکومەت بانگەشەی وەزیری دارایی و پارێزگاری بانکی مەرکەزی بۆ ئەوە بووە باسی هەندێک گەندەڵکاری و ئیستجواب و لادان و جێگەیان پڕبێت بە هەندێک لە نزیکەکانی خۆی."

" دۆلار دانابەزێت لەبەر چەند هۆکارێک...."

د. جەمال کۆچەر وتیشی" بە ڕای من دۆلار دانابەزێت لەبەر چەند هۆکارێک، یەکەم داهاتی دەوڵەتی عێراقی هەمووی بەستووە بە گاز، گازیش کاڵایەکە بەرز و نزمی زۆر تێدایە لەبەر ئەوە حکومەتی عێراقی ناتوانێت پشت بەست بێت بە کاڵایەک کە دابەزین و بەرز و نزمی زۆری تێدایە، دووەم بودجەی دەوڵەتی عێراقی دوو بەشە، بەشێکیان پێی دەڵێن بودجەی تشغیلی – بەکاربردن، ئەوی تریان پێی دەڵێن وەبەرهێنان زۆرینەی بودجەی داهاتی دەوڵەتی عێراقی بۆ بەشی بەکاربردن دەڕوات لەبەر ئەوە حکومەت ناتوانێت هیچ خزمەتگوزارییەک پێشکەش بکات و هیچ وەبەرهێنان و پرۆژەیەکی هەبێت بەم گۆڕانکاریە ئەگەر بگەڕێتەوە نرخی کۆن واتە ئۆتۆماتیکی بارگرانی بۆ حکومەتی خۆی دروست دەکات، بەلانی کەم 30 تریلیۆن دینار ئەو بڕە ئەگەر تەرخان بکرێت بۆ وەبەرهێنان زۆر خزمەتی حکومەت دەکات بە پرۆژە و بە پەیداکردنی دەرفەتی کار و زۆر شتی تر، خاڵی سێیەم ئەوەیە ناتوانن لە یەک ساڵ دووجار نرخ بگۆڕن خەڵکێکی زۆر هەیە زەرەرمەند بووە ئەو کاتە ئەو کەسانە دەتوانن سکاڵا لە حکومەت بکەن پێیان بڵێن ئەگەر زانیوتانە ئەم بڕیارە هەڵە بووە وەرە تەحەمولی هەڵەی خۆتان بکەن، چوارەم ئیتر خەڵک متمانە بە حکومەت و بانکی ناوەندی نامێنێت ئیتر نرخی هەموو شتێک دەبێتە سێ هێندە، پێنجەم، ئەمە ئیشی لایەنە سیاسیەکان و پەرلەمانتاران نییە هەندێک لایەنی تایبەت هەیە بەرپرسە لەم بوارە دەبێت ئەوان دوای چەندین دراسە بگەنە قەناعەت کە گەڕانەوە بۆ نرخی کۆن باشترە لە نرخی ئێستا ."

"پارێزگاری بانکی ناوەندیی‌ بە ڕاشکاوی وتی ئێمە ناتوانیین هەتا سێ ساڵی داهاتوو هیچ دەستکاری نرخی دۆلار بکەین"

لە وەڵامی ئەو پرسیارەی، واتە دۆلار بەو نرخەی ئێستا دەمێنێتەوە کە 148 هەزار دینارە لە ئێستادا هەرچەندە دوێنێ ئێوارە بازاڕەکانی دۆلار داخران نرخی دۆلار گەیشتبووە 140 هەزار، ئایا بە ڕای تۆ نرخەکە لەم ساڵدا چۆن دەمێنێتەوە؟

لە وەڵامدا د. جەمال کۆچەر وتی خاوەنی بڕیارەکە پارێزگاری بانکی ناوەندییەکە بە ڕاشکاوی وتی" ئێمە ناتوانیین هەتا سێ ساڵی داهاتوو هیچ دەستکاری نرخی دۆلار بکەین واتە نرخەکە هەر دەچێتەوە نرخی خۆی کە یەکەم جاریش گۆڕا کەس نەدەچوو بکڕێت بەو نرخە بە 1450 بێگومان وەزارەتی دارایی دۆلاری خۆی بە بانکی ناوەندی دەفرۆشێت بە 1450 بانکی ناوەندیش لە مەزادی دراویدا لە 42 بانک لە ئاستی عێراق دەفرۆشێت بە زیادی 10 نمرە واتە واتە 1460 ئەوانیش دەیفرۆشن بۆ دوکانەکانی ناوخۆی گۆڕینەوەی دراو بە نزیکی 4-5 ژمارە زیاتر کە دەبێتە 1465، ئەگەر بمانەوێت بیکڕین ئەوانیش 5-10 نمرە زیاد دەکەن واتە 1475 هەتا 1485 لەو نرخی جێگیر دەبێت لەوانەیە دوای دوو بۆ سێ ڕۆژی تر.”

"دەست لەکارکێشانەوەی وەزیری دارایی عێراق هیچ گۆڕانکارییەک لە نرخی دۆلار ڕوونادات"

واتە 100 دۆلار لە 147500 بۆ 148500 جێگیر دەبێت ئەمە دروستە؟

لە وەڵامدا د. جەمال کۆچەر وتی"بەڵێ وایە، گۆڕانکاری بەسەردا نایەت و بە نرخی خۆی دەمێنەتەوە دۆلار."

هەرچەندە باس لە ئەگەری دەستلەکارکێشانەوەی وەزیری دارایی دەکرێت وەک خۆی ڕایگەیاندبوو، بەڵام ئەو پەرلەمانتارە( د. جەمال کۆچەر) ڕەتیدەکاتەوە دەست لەکارکێشانەوەی وەزیری دارایی عێراق کاریگەری لەسەر گۆڕانکاری لە نرخی دۆلاردا هەبێت، لەو ڕووەوە د. جەمال کۆچەر وتی" بە هیچ شێوەیەک پەیوەندی پێوە نییە، ئەو وەزیری داراییە و بڕیاری گۆڕینی نرخ بانکی ناوەندییە هیچ پەیوەندی بە یەکترییەوە نییە. "

"ئەگەر منیش بم لە بری وەزیری دارایی یان ببمە وەزیری دارایی گۆڕانکاری لە نرخی دۆلاردا ناکەم"

سەبارەت بەوەی پێتان وایە لەسەر قسەی پارێزگاری بانکی ناوەندی عێراقی لەگەڵ هەمان بۆچووندایت کە دەڵێت هەتا سێ ساڵی تر دۆلار نایەتەوە سەر نرخی پێشووی 120 هەزار دینار یان 135 هەزار وەکو دەوترێت لە بودجەی ساڵی داهاتوو دەچەسپێنرێت؟

لە وەڵامدا د. جەمال کۆچەر وتی" بەڵێ ئەگەر منیش لە جیاتی ئەو بم یان ببمە وەزیری دارایی بە ڕای من ناگۆڕدرێت چونکە ئێستا زۆر لەو دەوڵەتانە حەزیان لێیە گرنگی بە بەرهەمی ناوخۆ بدەن یان پاڵپشتی کەرتی پیشەسازی خۆی بکات پشتگیری سامان و ئەوانە بکەن بۆ نموونە ئەوە تورکیایە و ئەوە چینە واتە زۆر دەوڵەت هەن بە پلان دراوی خۆی بەهاکەی دادەبەزێنێت هەتا خەڵک بچن وەبەرهێنانی لێبکەن یان بچن شت لەو وڵاتە بکڕن ئیتر عێراقیش دەوڵەتێکە ئەگەر ئەم حکومەتەی داهاتوو ڕاست بێت حکومەتی زۆرینەی سیاسیە مانای وایە دەبێتە جێگایەکی سەرنجڕاکێش و زۆر وەبەرهێنانی لێدەکرێت ئەوکاتە پێویستمانە خەڵک بە بێ دوودڵی بێتە عێراق و ئیتر ئەوکاتە دەبێت دیناری ئێمە بەهاکەی هەرزان بێت با خەڵک بێتە ئێرە و ئیش بکات من قەناعەتم وایە بەڵام کە خۆم عێراقیم و لە گۆڕەپانی عێراقی سیاسی دەژیم گۆڕەپانێکە هیچ بنەمایەکی سیاسی تێدا نییە بەڵکو هەندێک مافیا و هەندێک کەس لێی بڕیاردەرن لەوانەیە ئەوانە بڕیارێک بدەن و خەڵکی تریش لەژێر فشاری چەک و هەڕەشەدا ناوێرێت و تەسلیم دەبێت و والسلام لەبەر ئەوە من ناتوانم بڵێم تا سێ ساڵی داهاتوو بەم شێوازە دەبێت چونکە من پشت ڕاست نیم لە دەستێوەردانی هەندێک کەسی سیاسی لە بڕیاری سیاسی و ئابوری لە دەوڵەتی عێراقی. "

"بۆیە من باوەڕناکەم هیچ سەرۆک وەزیرانێک ئەو هەنگاوە بنێت"

د. جەمال کۆچەر وتیشی" بە ڕای من بودجەی 2022 ئەم وەزیرە دایناوە و پارێزگاری بانکی ناوەندی ئامادە بووە لەوێ و نرخی دۆلاری هەر بە 1450 داناوە، وە هەر سەرۆک وەزیرێکی داهاتوو بێت گۆڕانکاری تێدا بکات باری ئابوری حکومەتی خۆی گران دەکات لانی کەم 30-40 تریلیۆن دینار، بۆیە من باوەڕ ناکەم هیچ سەرۆک وەزیرانێک ئەو هەنگاوە بنێت. "

وتووێژ لەگەڵ د. جەمال کۆچەر