هەرچەندە کاربەدەستانی عێراق و بەرپرسانی حەماس ڕەتیدەکەنەوە بەنیازبن لە قەتەر جێبهێڵن و ڕوو لە عێراق بکەن، بەڵام بەڵام زانیاریش لە بەغداوە هەن ڕاپۆرتەکەی ذە ناشناڵ پشتڕاستدەکەنەوە. ئەگەر ئەم دەنگۆیانە ببنە ڕاستی لێکەوتەکانی بەسەر عێراق چۆن دەبن و هەتا چەند جێی نیگەرانی خەڵکی عێراق بن.
دەپرسین:
1- ئەگەر دۆخەکە بگاتە ئەوەی وڵاتێکی سەقامگیر و ستراتیژی وەک قەتەر ناچاربێت سەرکردەکانی حەماس دەربکات، وڵاتێکی پڕ کێشەی وەک عێراق چۆن دەتوانێت داڵدەیان بدات؟
2- ئایە هاتنی سەرکردەکانی حەماس بۆ عێراق، ئەم وڵاتە ناخاتە ژێر سزای وڵاتانی ئەوروپا و ئەمەریکا کە حەماس بە ڕێکخراوێکی تێرۆرستی دادەنێن؟
3- خودی سەرکردەکانی حەماس سەلامەتی خۆیان بە چی لە عێراق مسۆگەر دەکە، لە کاتێکدا بەردەوام ئەم وڵاتە بەردەوام ئاسمانی لە لایەن وڵاتانی دراوسێیەوە بەزێنراوە و تەنانەت بە هەزاران سەربازیش هاتوونەتە خاکەکەیەوە؟
4- کورد و سوونەی ناو حکومەتی فیدراڵی عێراق هەڵوێستیان چۆن دەبێت؟
لە بەرنامەی بابەتی ڕۆژ تاووتوێی ئەم پرسە کرا بە میوانداری:
پرۆفیسۆر دکتۆر عوسمان عەلی، سەرۆکی سەنتەری تاسک بۆ لێکۆڵینەوەی ستراتیژی لەهەولێر، پسپۆڕی پەیوەندییەکانی دەرەوە.
دکتۆر سەردار موسا شەریف، مامۆستای زانکۆی دهۆک، لەبەشی پەیوەندی نێودەوڵەتی.
سەرۆ قادر، سەرۆکی ئەنیستتۆی توێژینەوە و گەشەپێدان لە هەولێر.
Your browser doesn’t support HTML5
نیگەرانییەکان لە ئەگەری هاتنی سەرکردەکانی حەماس بۆ عێراق
پڕۆفیسۆر دکتۆر عوسمان:
لەبەر ئەوەی حەماس و ئەو ڕژێمەی لە بەغدادە بەشێکن لە "جەبهەی مقاوەمە" کە ئێران سەرکردایەتی دەکات زۆر ئاساییە کە حەماس نوسینگەیان هەبێت لەوێ بەڵام ئەم ئەگەرە زۆر لاوازە کە سەرکردایەتی حەماس بێت بۆ بەغداد بەڵام ئەگەر ئەم ئەگەر ڕاست بێت هەم خودکوژیە بۆخۆیان هەم هەنگاوێک دەبێت کە عێراق ناسەقامگیر بێت
عێراق دەوڵەتێکی ناسەقامگیرە و فاکتەری دەرەکی زۆر کاریگەری هەیە لەسەر بڕیارەکانی، ئەگەر ئەمە بکرێت ئەوا حەماس خۆی زەرەرمەندی یەکەم دەبێت هەرچەندە بەگوێرەی هەندێک ڕاپۆرت دەوترێت کە ئێرانییەکان وتویانە کە ئەوان بەرپرسیارێتی پاراستنی بارەگاکانی دەکەن لەعێراقدا بەڵام ئەگەری هەیە بەغداد لێبدرێت لە بوونی حەماس لەوێدا لەلایەن ئەمەریکا و هاوپەیمانی ڕۆژئاوا تەنانەت لەلایەن ئیسرائیلیشەوە.ئەو ملیشیایانەی سەر بە ئێرانن ئەوانیش هەڵوێست وەردەگرن دژی ئیسرائیل و بەرژەوەندییەکانی ئەمەریکا ئا لێرەدا دۆخەکە دەتەقێتەوە و عێراق دەچێتە قۆناغێکی زۆر هەستیارەوە
عێراق لە 2011 وە لەدوای حوکمی مالیکیەوە بووە بە بەشێک لە سیاسەتی پاوانخوازی کۆماری ئیسلامی ئێران زیاتر لە دوو ملیۆن دۆلار لە بودجەی عێراقی خەرج دەکرێت بۆ حەشدی شەعبی کە وەلائیان بۆ عێراق نییە بەڵکو وەلائیان بۆ ویلایەتی فەقیهی کۆماری ئیسلامییە، وە عێراق پردێکە بۆ کۆماری ئیسلامی.
ئەگە حەماس بچنە کۆماری ئیسلامی ئەوا لە ڕەوایەتیان دەڕوات لە بەرژەوەندی ئەوان نییە ئەوشتە بکەن
حەماس خۆی ناکاتە لایەن لەو ململانێیانەی کە لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدان دەڵێن هاوپەیمانیان لەگەڵ کۆماری ئیسلامی لەسەر ئەوە بنیاد نراوە دوای ئەوەی وڵاتانی عەرەبی ڕەتیان کردۆتەوە مامەڵە لەگەڵ ئەوان (حەماس) بکات.
لەبەرژەوەندی ئەمەریکا نییە حەماس قەتەر بەجێبهێڵیت چونکە بوونیان لە قەتەر هەلێکە بۆ بژاری سیاسی کە بڕیارەکانیان بگۆڕدرێت.
ئەگەر حەماس لە قەتەر دەربکرێت ئەگەری هەیە بێتە عێراق چونکە بەڕاستی عێراق سەروەری نییە، ئێمە دەبێت چاومان لە واقیع بێت لە 2006 دا حەماس لە هەڵبژاردن بردییەوە بۆیە هەتا ڕادەیەک نوێنەرایەتی ئیرادەی گەلی فەڵەستینی دەکات، ئەمرۆ لە هەموو جیهان سۆزێکی زۆر بۆ حەماس و گەلی فەڵەستینی هەیە.
دیارە ئێران لەژێر ئەو فشارە ئابورییە سەختەی کە هەیەتی لەبەرئەوە ئەگەری هەیە ئێران خۆی ئامادە کردووە وڵاتانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بشڵەقێنێت لە بەرژەوەندی خۆی.
ڕاپۆرتێک دەڵێت شەڕی حزبوڵا و ئیسرائیل زۆر نزیکە و ئەگەرێکی بەهێزە، حزبوڵا 150 هەزار چەکداری بە ئەزموونی شەڕەکانی تریان هەیە لەگەڵ ئیسرائیل ئینجا ئەگەر ئەمە ڕووبدات دۆخی عێراق دەتەقێتەوە و پرشکی شەڕەکە دێتە ناو عێراقەوە، وە ئەگەر لێرەش ئەگەر ڕووبدات دەبێت حکومەتی هەرێم خاوەن هەڵوێست بێت ئامادەبێت لەگەڵ لێکەوتەکانی ئەو ئەگەرە مامەڵە بکات.
باشترین سیاسەت بۆ هەرێمی کوردستان لە کاتی شەڕی چەند وڵاتێک دەبێت ئێمە بەشێک نەبین لەو ململانێیە لەهەمان کاتدا دەبێت ئامادەبین بۆ بەرگری کردن لە بەرژەوەندییەکانی میللەتی کورد، وە بە کۆماری ئیسلامی بڵێن ئێمە لایەن نیین لەو ململانێیەی ئێران و ڕۆژئاوا و خۆمان دووربخەینەوە لە ئاگری ئەو شەڕە، بەڵێ کورد توانای هەیە خۆی بە دوور بگرێت لەو شەڕە، ئێمە هیچ بەدیلێکی زیاترمان نییە جگە لەوەی کە هەوڵ بدەین بە هەموو شێوەیەک خۆمان بە دوور بگرین لە ئاگری ئەو ململانێیەی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدایە.
بەداخەوە بەشێک لەو حکومەتە هاوپەیمانییەی هەمانە لە هەرێمی کوردستان لەگەڵ جەبهەی مقاوەمەی ئێرانیە و بەشەکەی تریشی وادەبینێت بەرژەوەندی ئەوەیە لەگەڵ ئەمەریکا و تورکیادا بێت کە ئەمە کێشەیەکی زۆر گەورەیە، بۆیە زۆر زەحمەتە ئێمە یەک هەڵوێست بین.
دکتۆر سەردار:
لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی لەدوای 7ی ئۆکتۆبەری پارساڵ گوشارێکی زۆر لە قەتەر دەکرێت کە واز لە پشتیوانیکردن لە حەماس بهێنێت
لایەنە نێودەوڵەتیەکان ئەمەریکا و ئەوروپیەکان هەستیان بە مەترسی پشتگیریی قەتەر کردووە.
قەتەر دوولایەنانە گەمە دەکات یەکەم حەماس بەکاردەهێنێت بەناوی ئەوەی کە پشتگیری لە قەزیەی فەڵەستین دەکات لەکاتێکدا حەماس وەکو ڕێکخراوێکی تیرۆریستی پێناسە کراوە، لەلایەکی دیکەشەوە قەتەر بۆخۆی یەکێکە لە هاوپەیمانیە جدییەکانی ئەمەریکا لە ڕۆژەڵاتی ناوین و کەنداوی فارس، بەهۆی ئەو پەیوەندییەی لەگەڵ ئەمەریکا هەیەتی.
عێراق خۆی هەست بەو مەترسیە دەکات هەوڵێک هەیە کە عێراق بخرێتە ناو تەنگەژەیەکی دیکەوە بۆیە. ئەوەی کە من دەیخوێنمەوە لە ڕاگەیاندنی بەرپرسانی عێراقەوە ئەم بابەتەیان بە جددی وەرگرتووە کە عێراق لەو مەترسیە دوور بخەنەوە و لایەنە فەرمییەکانی عێراقی حزبە گەورەکانی عێراقی پێشوازییان لەو نوێنەرایەتیەی حەماس نەکردووە بەڵام سێ چوار ڕێکخراو پێشوازییان لێکردووە کە بەشێکن لە بەرەی مقاوەمەی سەر بەئێران حکومەتی عێراقیش کۆنتڕۆڵی بەسەریاندا نییە بەڵێ ئەمانە دەتوانن ببن بە کێشە بۆ عێراق.
حەماس خاوەن ئایدۆلۆژی سونییە چۆن چۆن دێت لە دەوڵەتێکی وەکو عێراقدا کە تەبەنی لە ئایدۆلۆژیای شیعەگەریی دەکات بنکەی خۆی بکاتەوە!
عێراقیش لەم ماوەیە هەوڵی زۆری داوە پەیوەندییەکانی خۆی لەگەڵ وڵاتە عەرەبییە سوننەکان بەرەو باشتر ببات بۆیە نایەوێت لەم کاتەدا پەیوەندییەکانی خۆی لەگەڵ عەرەبستان و میسر و ئوردن و وڵاتانی تر تێکبچێت.
ئێران خۆشی حەز ناکات حەماس وەکو ڕێکخراوێکی ئیسلامی توندڕەو لە فەڵەستین بەهێزبێت لەبەرئەوە پەیوەندی نێوان ئێران و حەماس پەیوەندییەکی کاتییە بۆئەوەی ئێران بتوانێت گوشارێکی زۆرتر لەسەر دەوڵەتانی عەرەبی دروست بکات.
بوونی ئەمەریکا لە عێراق بەهێزە، بوونی ئێرانیش لە عێراق بەهێزە، ئەمەریکا و ئێران لەسەر مەیدانی عێراق زۆرانبازی دەکەن، بە بۆچوونی من لە کۆتاییدا هەردووکیان ناچارن دانوستاندن لەگەڵ یەکدا بکەن لەسەر ئەم پرسە.
بە بۆچوونی من ئەوەی بۆ عێراق گرنگە ڕاگەیاندن یان بۆچوونی سەرکردە سیاسیەکانی عێراقی ئەوەیە کە دەبێت خۆیان لەم بابەتە دوور بخەنەوە.
دەوڵەتانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست هەوڵیانداوە لەڕێگەی کۆمەڵێک هێزەوە و پشتگیری کۆمەڵێک هێز بکەن لە جوگرافیای تایبەت، لە سوریا و لیبیا و یەمەن و عێراق و سۆماڵ بتوانن بەرژەوەندییەکانی خۆیان بپارێزن هەتا ئەوەی کە لەشکری خۆیان نەبێتە قوربانی، ئەمە بۆ ئەوان زۆر کەم مەسرەف ترە لەڕووی ستراتیژیشەوە زۆر گرنگە چونکە بوونی هێزێک کە دەوڵەتێک پشتگیری بکات دەبێتە هۆی ئەوەی ئەو دەوڵەتە لەڕێی ئەو هێزەوە لەسەر مێزی دانوستاندن بوونی هەبێت.
عێراق بۆخۆی دەوڵەتێک و لەشکری هەیە دەوڵەتێکی وەکو ئێران لە پشتیەتی و ئەمەریکا پشتگیری دەکات، ئێمە دەبینین ئمەریکا و ئێران بەشێوەی هاوتەریب پشتگیری عێراق دەکەن.
ئەگەر ئەمەریکا پشتگیری هێزە فەرمییەکانی بکات، ئێران پشتگیری هێزە (پڕۆکسی ) بەکرێگیراوانی دەکات.
هاتنی حەماس بۆ عێراق بێگومان عێراق تووشی تەحدایەک دەکات، بە بۆچوونی من عێراق خۆی لەم بابەتە دوورە پەرێز دەکات و ڕێگەش بە سەرکردەکانی حەماس نادات بێن لە عێراق جێگر ببن و وەکو پێگەیەک بۆ چالاکییە سیاسیەکانی خۆیان دژی ئیسڕائیل بەکاری بهێنن.
بەڕاستی بۆ هەرێمی کوردستان زۆر زەحمەت دەبێت کە بەرگەی ئەم ناکۆکیانە بگرێت، وەکو دەبینین ئێستا هەرێمی کوردستان لەژێر مەترسیەکی زۆر گەورەدایە، تورکیا بەشێوەیەکی زۆر گەورە هاتۆتە پێشەوە بەبیانووی هەبوونی پەکەکە، بەبۆچوونی من دەکرێت ڕێککەوتن لەنێوان تورکیا و عێراقدا هەبێت بەبیانوی هەبوونی پەکەکە بتوانن هەرێمی کوردستان لاوازتر بکەن و هەرێمی کوردستان ملکەچی بڕیارەکانی بەغداد بکەن.
سەرۆ قادر:
پەیوەندی نێوان عێراق و ئێران هاوپەیمانییە لەسەر بنەمایەکی ئایدیۆلۆژیایەکی زۆر ڕوون و ستراتیژیەتی زۆر دوورودرێژ بۆ ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست دروست بووە.
ئێمە گفتوگۆی ئەگەرێک دەکەین کە لەوانەیە ڕووبدات، لەسێ دەوڵەتەوە سێ هێزی سەر بە مەزهەبی شیعە ڕاستەوخۆ لە دژی ئیسرائیل بە چەک هاوکاری حەماس دەکەن ئەوانیش حزبوڵای لوبنان، حوسیەکانی یەمەن و هەروەها میلیشیاکانی ناو حەشدی شەعبی لە عێراقدا هەریەکێک لەو هێزانە لەڕاستیدا دەستیان بەسەر ئەو دەوڵەتانەدا دەڕوات ڕاستەوخۆ بێت بەشێوەیەکی دیکەی عەسکەری و میلیشایی بێت.
قەتەر ناوەندێکە ئاگری ئەم کێشانەیە کە پێی دەوترێت توندڕەوەکانی جیهانی ئیسلامی و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و دەوروبەری توانیویەتی پردێک بکاتەوە بە ئاشکرا ئۆفیسیان لەوێ هەیە و هاوکاریشیان دەکات بەڵام ڕەنگە قەتەر حەماسی تەنگاو کردبێت کە دەبێت وەڵامی ئەرێنی هەبێت بۆ ئەو گفتوگۆیانە، داوا لە حەماس دەکات لە بنەماکانی ئایدۆلۆژیای توندوتیژی خۆی بێتە خوارەوە وە لەگەڵ بەرژەوەندی کەنداو بە گشتی بێت، پێدەچێت دەوڵەتانی عەرەبی هیچیان ئامادە نەبن دەرگا بکەنەوە بەسەر حەماسدا بۆئەوەی ئەڵتەرناتیڤێک هەبێت بۆ قەتەر، پێدەچێت کۆدەنگییەک لەناو دەوڵەتانی عەرەبیدا هەبێت بۆئەوەی فشار بۆ حەماس بهێنن دیارە هەموویان دژی ئەو توندڕەویەن کە حەماس دەستیپێکردووە.
شاراوەنییە کۆماری ئیسلامی ئێران توانیویەتی تێکڕای پێکهاتەکانی موسڵمان و غەیرە موسڵمان و قەومی عەرەبی و غەیرە قەومی عەرەبی ناو عێراق و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەست بەسەردا بگرێت، هەموو پێکهاتەکانی ناو عێراق بێجگە سوننە پەیوەندی لەگەڵ ئێراندا هەیە سەرباری ئەوەی حزب هەن لەناو سوننەی عێراقدا گوێڕایەڵی ئێرانن، ستراتیژی ئێران دیارە کە پەلو پۆی سوننەی عێراق بشکێنن، بەڵی ئەگەر وا هەیە لەعێراقدا کە میوانداری حەماس بکرێت بەڵام کە کرا کارێکی ئاسان نابێت دەربکرێن و دۆخی عێراق تێکدەچێت و ئەوکات دەبێت چاوەڕێی بین کاردانەوەی بەسەر بەرژەوەندییەکانی عێراق لە دەرەوە چی دەبێت! ئەبێت چاوەڕێی بین کە زۆرجار ئەمەریکا، وە بەشێوەی فەرمیش ئیسڕائیل حەق بەخۆی دەدات لە زۆر شوێنی عێراق بدات بۆیە مەیدانەکە زۆر ئاڵۆز دەبێت و پێکهاتەکانی ناو عێراق هەموویان بەکاردەهێنرێن بۆ ئەو کارە و گرژی دەست پێدەکاتەوە، بەرژەوەندییەکانی عێراق دەکەوێتە مەترسیەوە.
عێراق لەدەستی ئەمەریکادایە ئەمەریکا دەبێت بڕیاربدات کە عێراق چۆن بەڕێوەبچێت، ئەگەر ئەو حاڵەتە ڕووبدات من پێموایە هەرێمی کوردستانیش گرژی بیگرێتەوە چونکە پێکهاتەکان لێرەش بەکاردێن بۆ زۆر شت و قۆناغێکی ئاڵۆز دەبێت و بوژاندنەوەیەکیش لە توندڕەوەکانی هەڵگری ئایدیۆلۆژی دینی ڕوودەدات.
هەموو سیاسەتەکانی دەوڵەتی عێراقی گیروگرفت بۆ قەوارەی هەرێمی کوردستان دروست دەکات هەتا ئەگەر ئەم هەرێمە زۆریش تۆکمە و یەکگرتوو بێت لەڕووی ڕوانگەی سیاسی ئەوە قەدەرێکە ئێمە هەمانە هەتا ئەوکاتەی کوردستان بەشێک بێت لە عێراق ، دەرفەت هەیە بۆ هەرێمی کوردستان کە ئەو زیانانەی بەری دەکەوێت کەمی بکاتەوە بەوەی ئەو تەباییەی کە ئێستا دروستبووە پێش هەڵبژاردن زیاتر بکرێت بەڵام کەمتر نەکرێتەوە هەموو حزب و لایەنەسیاسیەکان و بە کەسایەتیەکانیشەوە پابەندی ستراتیژی هەرێمی کوردستان بن.
بە درێژایی مێژوو ئەزموونی مرۆڤایەتی وایە ئەو سەرکردە و حزبانەی کە پابەندی ئایدۆلۆژیان کاتێک بگاتە باریکایی وڵات فیدای ئایدیۆلۆژیای خۆیان دەکەن وەکو چۆن تاڵیبان ئەفغانستانی کردە فیدای بڕیارەکانی ئایدیۆژیکی خۆی لەساڵی 2001
بۆیە بە دوور نازانرێت کە عێراق لەلایەن ئەم گروپانەی کە عێراقیان لەبەر دەستدایە عێراق فیدای بەندەکانی ئایدیۆلۆژیای خۆیان بکەن کە بەدرێژایی مێژوو وڵات فیدای ئایدۆلۆژیا کراوە.
بۆیە ئەم زەمانە سەرکردە و سیاسیە حەکیمەکان دەڵێن دەبێت لە ئایدیۆلۆژیا دوور بکەوینەوە و واقیعبین بین، عێراق حەکیمانە بەڕێوە ناچێت.
لە کوردستان ئایدۆلۆژیایەک نییە کۆی بکاتەوە، وە پێویست ناکات ئایدۆلۆژیایەک هەبێت، کوردستان بەرژەوەندی باڵای نیشتیمانی و مانەوەی قەوارەکە و هەبوونی جۆرێک لە ئازادی و گەشاندنەوەی ئەو جۆرە دیموکراسیە نیوەچڵەی کە هەمان بوو، وە پابەندبوون بە هەڵبژاردن و گێڕانەوەی ڕەوایی و شەرعیەتی یاسایی بۆ دامودەزگاکانی کوردستان ئەمەیە کە کوردستان دەپارێزێت ئێمە دەبێت لە شەڕی ئایدیۆلۆژی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست دووربکەوینەوە و هەموو هەوڵەکانمان ئەوە بێت کە کوردستان لەسەر بنەمای یاسا یەکبگرێت، لەسەر بنەمای بەرژەوەندی باڵای وڵاتەکە، هەر کوردێکی ژیر و نیشتیمان پەروەر لە حاڵەتی مەترسیدا دەبێت گوێی بۆ سەرکردایەتی وڵاتەکە بگرێت کە سەرکردایەتی یاساییە واتە سەرۆکی هەرێم هەروەها پەرلەمان و دامودەزگاکانی دیکەش بۆیە کوردستان هەوڵی خۆی دەدات بەو بنەمایانە خۆی بپارێزێت زۆر گەشبینم چونکە تواناییمان هەیە بەڵام لەهەمانکاتیشدا زیانمان تووش دەبێت.
عێراق ئەم هەموو میلیشای حەشدی شەعبیەی بۆچیە! ئایا بۆ ئەوەیە عێراقی پێی بپارێزێت ، عێراق بە سوپای عێراق دەپارێزرێت لەگەڵ پێشمەرگە، دەوڵەت دەبێت دامەزاوەی یاسایی هەبێت ئەم هەموو سەرمایەی تەرخان دەکرێت بەشێوەیەکی نایاسایی و بە بڕیاری سیاسی کە حەشدی شەعبی هەواڵگری لەبەردەستدا بێت ئەرکی شۆڕشی ئیسلامی هەناردەکردنی شۆڕشی ئیسلامییە
چونکە عەقڵ و حیکمەت سیاسەتی عێراقی بەڕێوە نابات دەبێت پەنجەرە دانەخەین لەسەر ئەو ئەگەرانەی کە ڕوو دەدات
ئەو ستراتیژیەی کە دەویەوێت ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست یەکلا بکاتەوە شەڕ بە نوێنەرەکانی خۆی دەکات و پێکهاتەکان بەکاردەهێنێت ، ئامانجی ئەو دەوڵەتە گرنگە نەک دەوڵەتی وابەستە و ( تابع ) نەک پێکهاتەکان و دانیشتوانی ئەو وڵاتە، وە بەگشتیش بەرژەوەندی عێراقیش بەلایانەوە گرنگ نییە
دکتۆر سەردار: زۆر لەمێژە باسکراوە شەڕێکی گەورە ڕوو دەدات، ئێستا لە لوبنان حزبوڵا سەروەرە و ژیانی لوبنانییەکانی تاڵ کردووە، گوشاری دەوڵەتانی ئەمەریکا و ڕۆژهەڵاتە دەیانەوێت حزبولڵا و ئیسڕائیل هێور بکەنەوە بەڵام پلانەکە لەلایەن ئیسرائیلەوە پەسەند کراوە هەندێک ناکۆکی ناوخۆیی حکومەتی ناتانیاهۆ بوونە هۆکار بۆئەوەی هێرش نەکرێتەسەر حزبولڵا، پشتگیری وڵاتانی ڕۆژئاوا بۆ ئیسرائیل نەبووایە ئیسرائیل بەرگەی ئەو شەڕەی نەدەگرت چونکە پێویستی بە زۆر بابەتی تەقەمەنی هەیە ئیسرائیل نەیدەتوانی ئەوە دابین بکات، حزبولڵا ئامادەکاری زۆر لەمێژە کردووە بۆ شەڕ ، پلانەکەش ئەوەیە کە دەیانەوێت حزبوڵا هەتا باشوری لوبنان دوربخەنەوە، ئایا هاتنی سەرکردەکانی حزبولڵا بۆ عێراق وادەکات عێراق بەشدار بێت، وەکو دەوڵەتی فەرمی عێراق بەشدار نییە بەڵام کۆمەڵێک هێزی هاوتەریب هەن کە بەشێوەیەک لە شێوەکان قاچێکیان لەناو حکومەت و دامەزراوەی لەشکری و ئابوری دەوڵەتی عێراقدا هەیە و قاچێکیشیان لەدەرەوەی حکومەتی عێراقە ئەمەش هاوشێوەی هەرێمی کوردستانە بەشێک لە حزبەکان لەناو حکومەتی هەرێمی کوردستانن و لەدەرەوەش ڕەخنە لە حکومەت دەگرن
ئەو هێزانەی کە هەن لەعێراقدا بەشێکن لەو شەڕە ئامادەیشیان هەیە و سەرکردایەتی ئەو شەڕەش بەرەی مقاوەمەیە کە ئێران سەرکردایەتی دەکات
سیاسەت بریتیە لە ئایدۆلۆژیا، سەرکردەکان ئینتیما و ئایدیۆلۆژیای خۆیان بەکاردەهێنن بۆ ئەوەی کە هێز کۆبکەنەوە له ناو کۆمەڵگەی خۆیاندا و بەگژ ئەو لایەنانەدا بچن کە کێبەرکێ کاریانە تایبەت بە هەرێمی کوردستان، بەڵێ زۆر حزبی سیاسی هەن لە هەرێمی کوردستان ئایدیۆلۆژیایان هەیە .