ڕۆژی 23 مانگی دوانزەی 2024، دادگای باڵای فیدراڵی عێراق یەکەم دانیشتن دەبەستێت لەبارەی سکاڵای سەر دوو وەزارەتی حکومەتی هەرێمی کوردستان کە هاووڵاتیەک داوای هەڵوەشاندنەوەیان دەکات، ڕاوێژکارێکی یاسایش کە شارەزایی لە دۆسیەکانی دادگای باڵای فیدراڵی هەیە دەڵێت،" بڕیاردان لەبارەی هەڵوەشاندنەوەی وەزارەتەکانی حکومەتی هەرێم ئەرکی دادگای فیدراڵی عێراق نیە و هەر بڕیارێک بدات پێویستە پاڵپشت بە یاسا بێت."
بەپێی ئەو بەدواداچوونەی کە دەنگی ئەمەریکا کردوویەتی بۆ سکاڵاکان هەردوو سکاڵاکە لەلایەن یەک کەسەوە کرا و کەسەکە ناوی( خالید مستەفا حوسێن) و کەس نازانێ خەڵکی کوێیە و بەرپرسیارێتیەکەی چیە.
سکاڵای یەکەمی سکاڵاکار داوا لە دادگای فیدراڵی عێراق دەکات، وەزارەتی شەهیدان و ئەنفالکراوەکانی حکومەتی هەرێمی کوردستان بە گوێرەی یاسای ژمارە 8ی ساڵی 2006، بە نادەستوری ناو ببات و دواتر داوابکات هەریەک لە پەرلەمان و حکومەتی هەرێمی کوردستان پابەند بکرێن بە دروستکردنی دەستەیەک بەناوی "دامەزراوەی شەهیدان" کە بە ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێمەوە ببەسترێتەوە و لە ڕووی دارای و ئیدارییەوە دەستەیەکی سەربەخۆ بێت. سکاڵاکار لە سکاڵای دووەمیدا داوا لە دادگای فیدراڵی عێراق کردووە وەزارەتی ئەوقاف بۆ کاروباری ئاینی هەرێمی کوردستان بە گوێرەی یاسای ژمارە 11ی ساڵی 2007 بە وەزارەتێکی نادەستوری ئەژمار بکات و هەریەک لە پەرلەمان و حکومەتی هەرێمی کوردستان پابەند بکات بە دروستکردنی دیوان بۆ "ئاین و ئاینزا جیاوازەکان" لە هەرێمی کوردستان، بە جۆرێک ئەم دیوانانە ببەسترێتەوە بە ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێمەوە و لە ڕووی دارایی و ئیدارییەوە دەستەی سەربەخۆ بن بە یاسا کارکردنی هەریەکێک لەو دەستانە ڕێکبخرێت.
دەنگی ئەمەریکا لەسەر هەڵوێستی حکومەتی هەرێمی کوردستان لەبارەی ئەو سکاڵایانەی لەسەر وەزارەتەکانی تۆمارکراوە و دادگای فیدراڵی دانیشتنی لەبارەوە دەکات بۆ هەڵوەشاندنەوە، پەیوەندی بە هەریەک لە وەزیری شەهیدان و ئەنفالکراوان و وەزیری ئەوقاف بۆ کاروباری ئاینیەوە کرد، بەڵام تا ئامادەکردنی ئەم ڕاپۆرتە هیچیان وەڵامی پەیوەندیەکەیان نەدایەوە.
پارێزەرێکی ڕاوێژکاریش ئاماژە بۆ ئەوەدەکات هەڵوەشاندنەوەی وەزارەتەکانی حکومەتی هەرێم لە دەسەڵاتی دادگای فیدراڵیدا نیە، چونکە هەرێمی کوردستان ئێستا خاوەنی پەرلەمانە و دەتوانرێت وەزارەتەکان بە یاسا هەڵبوەشێنرێنەوە نەک دادگای فیدراڵی بڕیاری لەبارەوە بدات.
هەمزە سلێمان حارس ئاغا پارێزەری ڕاوێژکار بە دەنگی ئەمەریکای، ڕاگەیاند،" سەبارەت بەو سکاڵایانەی کە خراونەتە بەردەم دادگای فیدراڵی بۆ هەڵوەشاندنەوەی چەند وەزارەتێکی حکومەتی هەرێمی کوردستان وەکو وەرگرتنی سکاڵاکە چ لە دادگای فیدراڵی بێت یان لە هەر دادگایەکی تر ئەمە شتێکی ئاساییە."
ئەو پارێزەری ڕاوێژکارە، وتیشی،" دادگا کاتێک سکاڵای دێتە بەردەم لەلایەن کەسێک یان لایەنێک کاتی بۆ دیاریدەکات، بەڵام ئەوەی کە گرنگە و پێویستە لە یەکەم دانیشتن ئەم دادگایە کە بابڵێن دادگای فیدراڵی تەماشای سکاڵاکە بکات، ئایە لە پسپۆری دادگای فیدراڵە بۆ ئەوەی بەم سکاڵایەدا بچێت، بەپێی یاسای دادگای فیدراڵی ئەگەر لە چوار چێوەی دەسەڵات و سەڵاحیەتەکانی دادگای فیدراڵی بوو ئەوە پێیادا دەڕوات و دواتر بڕیاری لە بارەوە دەدات."
ئەو پارێزەری ڕاوێژکارە کە شارەزای لە دۆسیەکانی دادگای فیدراڵیدا هەیە ئاماژەی بۆ ئەوەشکرد، ئەگەر بڕیارەکانی پێشووی دادگای فیدراڵی بە نموونە وەربگیرێت چ هەڵوەشاندنەوەی پەرلەمانی کوردستان و کەمکردنەوەی کورسیەکان و دەستکاریکردنی یاسای هەڵبژاردن ئەمانە هەموویان نایاسایبوون و هیچ پاڵپشتیەکی یاساییان نەبوو.
دەشڵێت،" لەبەر ئەوەی هەرێمی کوردستان بەداخەوە بەهۆی ناکۆکی حزبە سیاسیەکان و وڵاتانی دەوروبەری وەکو ئەمری واقع ناچار بوو بڕیارەکانی دادگای فیدراڵی قبوڵ بکات، دەنا ئەو بڕیارانە لەڕووی یاسایەوە یاسای نەبوون، هەر کات ئەم
بڕیارەش دەرچوو تایبەت بە هەڵوەشاندنەوەی وەزارەتەکانی حکومەتی هەرێمی کوردستان ئەمە دەکرێت لێکدانەوەی یاسای و پاڵپشتی یاسایی بۆ بخەینە ڕوو."
لەماوەی دوو ساڵی ڕابردوودا دادگای باڵای فیدراڵی عێراق، بڕیاری لەبارەی چەند سکاڵایەکی سەر هەرێمی کوردستان داوە و بەشێک لە لایەنە سیاسیەکان و حکومەتی هەرێم بە دەستێوەردان و " نایاسایی" بڕیارەکانیان لە قەڵەمدا.
بۆ نموونە ڕۆژی 21ی مانگی دووی 2024، دادگای فیدراڵی عێراق لەسەر سکاڵای سێ هاوڵاتی نیشتەجێی هەرێمی کوردستان، سەرۆکوەزیرانی عێراق و حکومەتی هەرێمی پابەندکرد بە چەندین بڕیاری کارگێڕی و دارایی و بڕیاری ڕادەستکردنی نەوتی هەرێمیشی بە حکومەتی عێراق دەرکرد.
یەکلاکردنەوەی یەکێک لە سکاڵاکان لەسەر یاسای هەڵبژاردنی هەرێم بوو، کە لەلایەن سەرۆکی پێشووی فراکسیۆنی یەکێتی نیشتمانی کوردستان لە پەرلەمانی هەرێم لەسەر گۆڕینی یاسای هەڵبژاردنەکانی هەرێم تۆماری کردبوو. ئەنجامی سکاڵاکەی یەکێتی لەسەر یاسای هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان، گۆڕینی شێوازی هەڵبژاردنی لە یەک بازنەییەوە بۆ چوار بازنەیی و کەمکردنەوەی ژمارەی کورسییەکانی پەرلەمانی لە 111 کورسییەوە بۆ 100 کورسی لێکەوتەوە کە بۆ پێکهاتەکان لە پەرلەمانی هەرێم دیاری کرابوون.
هەروەها لەسەر سکاڵای فەرمانبەران، دادگای فیدراڵی لە ماوەی ئەمساڵدا حکومەتی هەرێم و عێراقی ناچارکردووە بە پێدانی موچەی موچەخۆران لەکات و ساتی خۆیدا، بەڵام ئەمەیان بووەتە گرێ کوێرە و هێشتا بە چارەسەرنەکراوی ماوەتەوە.
بە خوێندنەوەی چاودێرانی سیاسی و شارەزایانی یاسا، زۆریەک لەوانەی سکاڵا تۆماردەکەن لە دادگای فیدراڵی عێراق،" مەبەست لێی گرفت دروست کردنە بۆ حکومەتی هەرێم و فشار دروستکردنە لەسەری و بێهیزکردنێتی، ئەگینا هەڵوەشاندنەوەی وەزارەتی حکومەتی هەرێم ئەرکی دادگای فیدراڵی نیە و ئەرکی پەرلەمانی کوردستانە بە یاسا هەڵیبوەشێنێتەوە."
هەمزە سلێمان حارس ئاغا پارێزەری ڕاوێژکار ئەوەشی بە دەنگی ئەمەریکا وت،" بۆیە زیاتر پەنا بۆ دادگای فیدراڵی دەبرێت تا وەکو کارتێکی فشار بەکاربهینرێت دژ بە هەرێمی کوردستان و حکومەت و من پێم وایە دەرئەنجامەکەی ڕەتدەکاتەوە دادگا و هەر بڕیارێکی پێچەوانەش بدات دەبێت پاڵپشتی یاسایی هەبێت."