له وتووێژێكی ژیار محه‌مه‌د له ده‌نگی ئه‌مریكا، پیر لوقمان كه خۆی وك ڕابه‌ری ئاینی زه‌رده‌شتییان له‌هه‌رێمی كوردستان ده‌ناسێنێت باس له دۆخی ئاینی زه‌رده‌شتیان و چه‌ندین ته‌وه‌ری تر ده‌كات.
ده‌قی وتووێژه‌كه:
"ئاینی زه‌رده‌شتی لە گەشەسەندنێکی زۆر بەردەوامدایە "
له‌سه‌ره‌تای وتووێژه‌كه‌دا ڕێبه‌ری ئاینی زه‌رده‌شتیان له‌هه‌رێمی كوردستان وتی" من وەکو هەڵگیسینەر و دامەزرێنەر و یان گەڕانەوەی جارێکی تری ئایینی زەردەشتی لە کوردستاندا ئەوە بۆ ماوەی چوار ساڵە ئێمە بانگەشە دەکەین و ناوەندی زەردەشتیانمان هەیە و چەندین ناوەند و ڕێکخراوی تر دامەزراوە لە هەرێمی کوردستاندا و لە ئەوروپا و لە ئوستورالیا و لە ئەمریکا برەوێکی زۆر گەورەی بەخۆی داوەو لەماوەی ئەم چوار ساڵەدا ژمارەیەکی زۆر خەڵک ڕوویان کردوەتە ئایینەکە و بەردەوامیشە خەڵک لە گەڕانەوەی بۆ سەر ئایینی زەردەشتی، وێڕای ئەوەی گیرو گرفتێکی زۆرمان بۆ پێشهاتووە لە هەرێمی کوردستاندا بەتایبەتی لەلایەن حکومەتی هەرێمی کوردستان و وەزارەتی ئەوقاف، وه هەروەها ئەو هێرش و پەلامارانەی هەم لەلایەن ئیسلامی سیاسی و هەم کۆمەڵێک توونڕەوی ئیسلامییەوە لەسەرمان دەکرێت، بەڵام هێشتا ئایینی زەردەشتی لەو پەڕی برەوی خۆیدایە."
پیرلوقمان جه‌ختی كرده‌وه " ئێستا ئاینی زه‌رده‌شتی لە گەشەسەندنێکی زۆر بەردەوامدایە، نەک وەستابێت، بەپێچەوانەوە، لەساڵی 2019 لە هەموو ساڵەکانیتر زیاتر گەشەی کردووە زیاتر لە برەودایە."
" له‌هه‌رێمی كوردستان ده‌یان هه‌زار كه‌س بوونه‌ته زه‌رده‌شتی"
ده‌رباره‌ی بوونی ژماره‌ی په‌یڕه‌وانی ئاینی زه‌رده‌شتی له‌كوردستان، پیر لوقمان وتی" لەبەرئەوەی لە چەندین شوێنەوە بەردەوام خەڵک ئەبێتە زەردەشتی، ڕێژەکە دیاریکراو نییە بەردەوام ئەگۆڕێ و بەردەوام لەبەرزبوونەوە دایە و بەردەوام خەڵک پشتێنی زەردەشتی دەبەستێت و دێتە سەر ئایینەکە ، بۆیە سیستەمی کارکردنمان گۆڕیوە بەتایبه‌تی لەساڵی 2019دا، لە ڕاستیدا ئەو ژمارەیە لای خۆمان دەپارێزین، بەڵام تا ئێستا دەیان هەزار کەس بوونەتە زەردەشتی."
" زۆربه‌ی ئه‌وانه‌ی ده‌بنه زه‌رده‌شتی موسڵمان یا مه‌سیحین، هیچ كه‌س له په‌یڕه‌وانی ئاینی یارسان یا خورشیدی وه‌رناگرین"
له‌وه‌ڵامی ئه‌و پرسیاره‌ی ئایا ڕێژەیەکتان لایە، ڕۆژانە یان خود هەفتانە، چەن کەس دەبنە زەردەشتی و لە چی ئاینێکەوە ئایینەکەیان دەگۆڕن؟ پیرلوقمان ده‌ڵێت" پێش هەموو شتێک ، ئایین گۆڕین نییە گەڕانەوەیە بۆ ئایینی کورد، واتە گەڕانەوەیە بۆ خود، ئێمە وا باوەڕمان پێیەتی و بانگەشەکانیشمان وایە و هەقیقەتیش وایە، " کەتوار" یان واقیعی کوردستانی بەو شێوەیە، واقیعی " کەتواری" ئایینی مەبەستمە، ئەو " کەتوارەی" بەسەر کوردستاندایە کە وا خەڵک بووە بە موسڵمان و کورد موسڵمانە، ئێمە دەست بۆ ئایینە کوردییەکان نابین، ئێمە هیچ کەسێک لە یارسان یان خورشیدی وەرناگرین، چۆن ئایینی ئیسلام یان کریستییان بانگەشەکارە ئێمەش بانگەشەی خەڵک دەکەین بۆ سەر ئایینی زەردەشتی، هەڵبەت ئەو خەڵکەی دێنە سەر ئایینی زەردەشتی، یا مەسیحین یان موسڵمانن."
" وه‌زاره‌تی ئه‌وقاف تا ئێستا دان به زه‌رده‌شتیه‌كاندا نانێت"
ڕێبه‌ری ئاینی زه‌رده‌شتیان له‌هه‌رێمی كوردستان ئاماژه‌ی به‌وه‌كرد چه‌ندین به‌ربه‌ست له‌به‌رده‌میاندا هه‌یه، له‌و ڕوه‌وه وتی" لە ڕووی ئیدارییەوە، لە هەرێمی کوردستاندا، وەزارەتی ئەوقاف هیچ کارێک بۆ زەردەشتییەکان ناکات و ئەو نوێنەرەشی دایانناوە ناهێڵن دەسبەکاربێت و کاریشی پێناکەن و تەنها بۆ پرسی حیزبی یان حوکومی خۆیانە، واتە کارتۆنییە، هەموو ڕێگەیەکیان لەو ڕێگەیەوە لێ بەستینیتەوە و هەتا ئێستا دانیان پێ نەناوین و تەنانەت ئێمە پەرەستگایەکمان هەیە، کە یەکەم پەرەستگای زەرەدەشتیانە لە کوردستان کراواتەوەو ئەوراقەکەشیان ون کردووە." پرسیار: حکومەت؟ پیرلوقمان: بەڵێ حکومەت ، لەڕاستیدا حیزب، خوی حکومەت نییە لە کوردستاندا، حکومەت لە حیزب پێکدێت و حیزبە کوردستان دەبات بەڕیوە، خۆی ئەمە " کەتواری" کوردستانە و هەمووشمان ئەوە ئەبینین کە چۆنە ، بۆیە هەموو ڕێگەیەکمان لێ گیراوە و هەموو جۆرە کارگرانییەکمان بەسەردا دەکەن، هەموو دۆخێک دژی فراوانبوونی ئایینی زەردەشتی وکارەکانی زەردەشتیانە لە کوردستاندا."
" ئه‌وانه‌ی ده‌بنه زه‌رده‌شتی زیاتر ڕه‌گه‌زی -مێ-ن"
له‌به‌شێكی تری قسه‌كانیدا پیرلوقمان ئه‌وه‌ی خسته‌ڕوو" زیاتر لە ڕەگەزی مێ و زیاتر خوێندکارن ئه‌و كه‌سانه‌ی ده‌بنه زه‌رده‌شتی." وتیشی" بەڕای من ئەو ئازادییەیی کە، واتە ئەو ماف و ئازادی و ئەرکە لەئایینی زەردەشتی بۆ ڕه‌گەزی مێ کە هیچی لە پیاوان کەمتر نییە، بەرامبەرە، یەکسانە، و تاکی کوردی بەتایبەتی ڕەگەزی مێ کاتێک بیر دەکاتەوە کە کۆیلەیە، بۆیە دەیەوێ ڕێگەیەک، دەرەچەیەک، پەنجەرەیەک بدۆزێتەوە بۆ ئەوەی لەوێیە ئازادی خۆی بەدەسبهێنی و سەربەخۆیی خۆی بەدەسبهێنێت، مافی خۆی بەدەسبهێنێت، بۆیە ئایینی زەردەشتی باشترین کەرەستەیە لەبەردەستیدا کە ڕووی تێبکات. "
" خه‌ڵك به‌نهێنی ده‌گه‌ڕێته‌وه سه‌ر ئاینی زه‌رده‌شتی"
هه‌روه‌ها وتی" ئەو کارانەی ئێمە دەیکەین تەنها نوخبەیەک لە زەردەشتیان دیارن، ئەگەر نا ئێمە ڕایەڵەمان هەیە، ڕایەڵەکان نهێنین، ئەو کەسانەی دەگەڕێنەوە بۆ سەر ئایینی زەردەشتی 99.8% بە نهێنییه، سەر ئایینی زەردەشتی wate ئەوە نییە بەشێوەیەکی ئاشکرا بێت، کە واتە ترس هەیە لەسەر ئەوەی دەگەڕێتەوە بۆ سەر ئایینی زەردەشتی، ترسی کۆمەڵایەتی، ترسی ئایینی، ترسی سیاسی، هەموو جۆرە ترسێکی لە بەردەمایە، واتە هیچ شتێکی دڵخۆشکەر نییە بڵێی ئەم تاکە ئازادە و بەئازادی ئەڵێ من زەردەشتیم، جگه له‌و کەسەی تەنها خۆمان دەستنیشانی دەکەین وەکو ئەرک، دەڵێین خۆت ئاشکرای بکە."
پیر لوقمان ئه‌وه‌شی ڕاگه‌یاند" ئەو ئایینەی لە کوردستان حوکمداری فکر دەکات، واتە کەرەستەی بیرکردنەوەکانی خەڵکی کوردستانە ئایینێکی ڕەقە، قبوڵی وازهێنان ناکات، مردنیان هەیە لە بەردەم ئەوەدا کوشتنیان هەیە " ڕەجم کردن-یان" هەیە، قامچییان هەیە، ئەم جۆرە شتانەیان هەیە، کەواتە ئەوكه‌سی ده‌بێته زه‌رده‌شتی بە ئاشکرا ناتوانێت، یەک مەلا خوتبەیەک بدات بە هەزاران دینە سەر شەقام."
" چاره‌نوسی خه‌ڵكی كوردستان ئه‌وه‌یه له ئا ینده‌دا بگه‌ڕێنه‌وه سه‌ر ئاینی زه‌رده‌شتی"
له‌وه‌ڵامی ئه‌و پرسیاره‌ی ئایا لە داهاتوودا ئایینی زەردەشتی ده‌توانێت جێی ئایینی ئیسلام بگرێتەوە؟ پیرلوقمان وتی" بێگومان، ئیشەکەمان ئەوەیە، ئەرکەکەمان ئەوەیە ئامانجەکەشمان ئەوەیە، ئەوە چاره‌نووسە نەک ئامانج، ئەوە چارەنووسی خەڵکی کوردە کە دەگەڕێتەوە سەر ئایینەکەی خۆی كه زه‌رده‌شتیانه، لە ڕاستیدا چارەنووسی خەڵکی کورد سەربەخۆییە، سەربەخۆییش لە ڕێگەی کەرەستەکانی بیرکردنەوەو فەرهەنگەوە دێت، لە ڕێگەی جیهانبینییەوە دێت، لە ڕێگەی یەکگرتن و خۆشەویستییەوە دێت، کە ئەم چارنووسە لەوێدا بێت تاقە دەرچەیەکیش بۆ خەڵکی کورد بریتییە لەوەی بگەڕێتەوە سەر ڕەگ و ڕیشەی خۆی، واتە خاوەنداریەتی لە مێژووی خۆی بکاتەوە و ئەگەر خاوەنداریەتی لە مێژووی خۆی نەکاتەوە ئەی ئەمانە کێن و چین، ئەگەر بە شێوەی دەستورنامەیی بێت كه ئاینی زه‌رده‌شتی شوێنی ئاینی ئیسلام بگرێته‌وه نەخێر، چونکە ئایینی زەردەشتی دژی دەستورنامەو بەڕێوەبردنە واتە دژی شەریعەتە، شەریعەتی نییە بۆ کاروباری بەڕێوەبردن. بەڵام بۆ کاروباری فکری و فەلسەفی و خوداپەرەستی نیایشکاری بەڵی بێگومان، ئەوە شتێکە بەرگرتنی بۆ نییە، هیچ هێزێک ناتوانێت بەری پێبگرێت."
"ئایینی زەردەشتی دژی بەشداریکردنی ئایینە لە دەسەڵاتدا "
له‌باره‌ی ئه‌وه‌ی بۆچی لە سیاسەت خۆتان دوورئەکەنه‌وه؟ پیرلوقمان وتی" لەبەرئەوەی ئایینی زەردەشتی دژی بەشداریکردنی ئایینە لە دەسەڵاتدا، ئێمە لە " گاتا" هەمانە ئەگەر سیاسییەکان و پیاوە ئایینییەکان یەکبگرن، کرپن وکایەی پێدەگوترێ، ئەم کرپن وکاییانە ئەگەر یەکبگرن، وەکو " زەردەشتی مەزن دەفەرموێت" ئەوە ژیان تێکدەچیت. واتە هەموو شتێک دەبێتە بەرژەوەندی و قۆڕخکاری و کۆیلایەتی بەرهەم دێت. ئێمە لە سوێندەکانیشماندا دژی کۆیلایەتی هۆش و کۆیلایەتی جەستەین، هەر کەسێک دەبێتە زەردەشتی نابێت چی بە هۆش چی بەجەستە کۆیلەی هیچ شتێک بیت. کەواتە ئەم ئایینە کە دێتە ناو کۆمەڵگەی کوردییەوە ناهێڵیت ڕۆڵی ئایین هەبێت لە کاروباری بەرێوەبردندا. ئێمە خۆمان بەدوور دەگرین لە سیاسەت یان لە سیستەم یان بەڕێوەبەڕایەتی حوکمداری، بەهۆی ئەوەیە لە ئایینەکەماندا ڕێگە نەدراوە کە ئایین بەشداری بکات لە بەڕێوەبردنی حکومەت ودەسەڵاتدا."
"هه‌ركه‌س به‌ناوی ئاینی زه‌رده‌شتیه‌وه لیستی هه‌ڵبژاردن دروست بكات هه‌ڵوێستمان ده‌بێت"
بەدەر لەوەی ئاماژەت كرد تەداخولی سیاسەت ناکەن، ئایا بەنیاز نین لە داهاتوودا لیستی هەڵبژاردنتان هەبێت؟ پیرلوقمان له‌وه‌ڵامدا وتی" من خۆم وەکو کەسایتییەکی ئایینی نەخێر هەرگیز ئەو کارە کاری ئێمە نییە، هەرکەسێکیش بەناوی زەردەشتییەوە بێت حەتمەن ئێمە هەڵوێستمان دەبێت بەرامبەری، بەڵام خەڵک دەتوانێت زەردەشتی بێت و لیست دروست بکات و بەشداری بکات."
به‌ڵام بۆچی زەردەشتی نایەوێ بێتە سیاسەتەوە، لە کاتێکدا سیاسەت کۆمەڵگا بەڕێوە دەبات؟
پیرلوقمان له‌وه‌ڵامدا وتی" لەبەرئەوەی ئایین کۆمەڵگە نابێت بەرێوە ببات، لەئایینی زەردەشتیدا قەدەغەکراوە، شتێکە کە جێگیر کراوە، لە دوازدە برگەی دەستورنامەی زەردەشتیاندا، یەکێک لە خاڵە تایبەتەکان ئەوەیە ئاییین نابێت کۆمەڵگە بەڕێوە بەرێت."
پیرلوقمان ئه‌وه‌ش ده‌ڵێت" ئێمە لە شاری دهۆک و کەرکوک زۆرترین چالاکیمان هەیە، یەک پەرەستگەمان هەیە لە سلێمانییە واتە چەقی قورسایمان واتە ناوەندی بڕیاردەری دەسەڵاتی ئایینی لە سلێمانییە، بەلام وەکو وتم ئەو دوو شارە چەقی قورسایی ڕایەڵەکانمانە. ئێمە هیچ کەس و شوێن و لایەن و حکومەتێکی دراوسێ یارمەتیمان نادەن، جگە لە هەندێک کەسی خۆشەویست نەبێت کە وەکو " شەخس" یارمەتیمان دەدەن، ئێمە پرسێکی فەرهەنگییە پرسێکی مێژووییە تایبەتە بە خەڵکی کورد تایبەتە بە مێژووی کورد، تایبەتە بە خاکی کوردستان، چۆن جەژنی پەیمان هەیە لە 24ی مانگی هەشتدا، هەموو ساڵێک دەکرێتەوە کە جەژنی پەیمانی خاکە لە قزن قاپان ساز دەکرێ، ئەمە ئاوا پرسی خاکە، خاوەنداریی کردنە لە خود بۆ ئازادکردنی تاکە، بەرقەراکردنی ئازادییە، لابردنی ئایینە لە دەسەڵات و سیستەم و بەڕێوەبردن، گۆڕینی کەرەستەکانی بیرکردنەوە خەڵکی کوردە، گۆڕینی جیهان بینی خەڵکی کوردە لە شێوەیەکی لاواز و کۆیلایەتییەوە بۆ شێوەیکی بەربەست وئازاد. بۆیە ئەمە پێویستی بەهاوکاری هیچ کەسێک نییە ئەمە گۆڕانکارییە لە خوددا."
"چەندین خه‌ڵكی ئینگلیز، فەره‌نسی، فارس، تورک، عەرەب، هیندی، خەڵکی کۆری، هاتوونەتە سەر ئایینەکەو بوونە بە زەردەشتی "
ڕێبه‌ری ئاینی زه‌رده‌شتیان له‌كوردستان " پیرلوقمان" ئێمە لە تەواوی جیهاندا بانگەشە دەکەین، بەتایبەتی لە هەر چوارپارچەی کوردستاندا، کە دەڵیین کوردستان ئێمە باسی سێ پارێزگای هەرێمی کوردستان ناکەین، باسی کورد دەکەین لە هەر جێگەیەکی جیهان بێت، چەندین ئینگلیز، فەره‌نسی، فارس، تورک، عەرەب، هیندی، خەڵکی کۆری، هاتوونەتە سەر ئایینەکەو بوونە بە زەردەشتی، ئەمە قەزییەکی جیهانییە، بەڵام بۆ پرسی کورد چونکە ئایینێکی کوردییە، باس لە مێژووی کورد دەکات."
له‌وه‌ڵامی ئه‌و پرسیاره‌ی بەو كه‌سه بیانیانه‌ی وه‌ك خۆت ده‌ڵێی بونه‌ته زه‌رده‌شتی دەلێن ئەمە ئایینی کوردە؟ پیرلوقمان وتی" بەڵێ بێگومان هەرگیز درۆ ناکەین لەگەڵ کەسدا، پێیان ئەڵێین ئەمە ئایینێکی کوردییە و ڕەچەڵەکی لەوێوە هاتووە و ئەمە جیهانبینی مۆغەکانە و هەموو ئەوانەش تێدەگەن کەوا موغەکان کوردبوون، تەنانەت فارسەکان کە زەردەشتیان هەیە و ئایینی زەردەشتی تێیاندا بڵاوە، ئەزانن کە مۆغەکان کورد بوون."
Your browser doesn’t support HTML5
ده‌قی وتووێژه‌كه‌ی ژیار محه‌مه‌د له‌گه‌ڵ پیر لوقمان Jul 5-019