کاوە عومەر
وەزیری پێشووی حکومەتی هەرێمی كوردستان بۆ کاروباری ناوچە جێناکۆکەکان دەڵێت ئەنجامەکانی هەڵبژاردنی پارێزگاکانی عێراق نیشانەی "مەترسی گەورن" لەسەر ناسنامەی کورد لە کەرکوک و نەینەوا و ناوچەکانی تری ناسراو بە جێناکۆک؛ دەشڵێت حزبە کوردییەکان دەبێت دەستبەجی لێکۆڵینەوە لەسەر هۆکارەکانی کەمبوونەوەی دەنگدەری کورد بکەن، ئەگینا لە هەڵبژاردنەکانی داهاتووی عێراقدا "شکستێکی مەزن" ڕووبەڕووی کورد دەبێتەوە.
محەممەد ئیحسان، کە ئێستا مامۆستایە لە زانکۆی لەندەن، بە دەنگی ئەمەریکای ڕاگەیاند، "ئەنجامەكانی ئەم هەڵبژاردنە منی زۆر ڕەشبینكردووە…ئەگەر لەماوەی ئایندەدا هەڵبژاردنەكانی پەرلەمانی عێراق ئەنجام بدرێن و ژمارەی دەنگ و پێگەی كورد بەم شێوەیە بمێنێتەوە، ئەوە دەبێتە شكستێكی مەزن بۆ كورد لەو ناوچانە چونكە لەساڵانی پێشوتردا ژمارەی دەنگ و پێگەی كورد بەهێزتربوون."
وەزیری پێشوو دەڵێت یەکنەبوونی حزبە کوردییەکان زیانی بە پێگەی کورد گەیاندووە و ئەوان دەبێت بەپەلە هەوڵی گۆڕانکاری لە شێوەی کارکردنیان لەو ناوچانە بدەن، "چونکە تەنها پشتبەستن بە هاندانی نەتەوەیی تاسەر سودی نابێت."
بەڵام بەرپرسێکی پارتی ڕەتیدەکاتەوە بەشداری ئەوان لە لیستێکی سەربەخۆدا زیانی هەبووبێت و دەڵێت فشارە سیاسییەکان لەسەر کورد زۆرن لە ناوچە جێناکۆکەکاندا.
ساڵح حەیدەر، بەرپرسی لقی 20ی پارتی دیموكراتی كوردستان لە قەزای شێخان بە دەنگی ئەمەریكای ڕاگەیاند، " كێشەی كەركووك نەتەوەییە و كێشەی موسڵیش سیاسییە. گرنگە ئەم كێشانە لەدوای ئەم هەڵبژاردنانە چارەسەر بكرێن. هەروەها فشاری سیاسی لەسەر نەتەوەی كورد لە موسڵ و دەشتی نەینەوا زۆرن و پێویستە لەدوای هەڵبژاردنەكان و دەستبەكاربوونی بەربژێرە سەركەوتووەكان كار لەسەر جێبەجێكردنی مادەی 140 بكەن و كار بۆ بەهێزكردنی پێگەی كورد لەو ناوچانە بكەن."
بەرپرسەکەی پارتی وتی ئەوان لەموسڵ بە لیستێكی جیا بەشداریی هەڵبژاردنەكانیان كردووە چونكە پارتی "ڕۆڵێكی بەرچاوی هەبووە" لە شەڕی دژ بە داعش لە ناوچەکان و "پێویستبوو پارتی ئاستی هێزی خۆی لە پارێزگای نەینەوا هەڵبسەنگێنیت."
کۆمسیۆنی باڵاکی هەڵبژاردنەکانی عێراق ڕۆژی دووشەممەی ڕابردوو، بەراواری 18-12-2023، سەرپەرشتی ئەنجامدانی هەڵبژاردنی پارێزگاکانی کرد لە 15 پارێزگا، جگە لە هەرێمی کوردستان.
بەگوێرەی ئەنجامە بەراییەکان کە ڕۆژێک دواتر ڕاگەیێندران، حزبە کوردییەکان لە کەرکوک تا ئێستا 7 کورسییان بەدەستهێناوە، لە نەینەوا 6 کورسی و دیالەش 1 کورسی.
کۆمسیۆن تا ئێستا ئەنجامی کۆتایی ڕانەگەیاندووە.
وەزیری پێشووی حکومەتی هەرێمی كوردستان ژمارەی کورسییەکانی کوردی لە ناچەکە بە "باش" وەسفکرد، بەڵام وتی ڕێژەی بەشداری کورد لە ناوچەکە مەترسیدارە و هۆکارەکەی گێرایەوە بۆ مامەڵەی بەرپرسانی حزبە کوردییەکان لەو ناوچانە، بەوەی بەربژێری شارەزایان دیارینەکردووە. ئەمە جگە لەوەی ناكۆكی سیاسی نێوان پارتی و یەكێتی خەڵكی نائومێد کردووە و ڕێژەی بەشداری ئێزیدییەکان لە کەمپەکان کەمبووە.
محەممەد ئیحسان ڕایگەیاند، "پێویستە هەر حزبێک لای خۆی پێداچوونەوە بکات، سەرنج بخاتە سەر خاڵە لاوازەکان نەک خاڵە بەهێزەکان، ئەمە بۆ هەموو حزبەکانە بەبێ موجامەلە. ئێمە نە لە موسڵ و نە لە کەرکوک دەنگی باشمان نەهێناوە."
ئەوەشی خستەڕوو كە هەبوونی هێزی چەكداری سەربە حەشدی شەعبی لە دەشتی نەینەوا و بەشداری ئەوان لە پرۆسەی هەڵبژاردندا كاریگەرییەكی بەرچاوی كردووەتە سەر ئایندەی كورد و بووەتە مەترسییەك بۆ پاشەڕۆژی كورد لە دەشتی نەینەوا.
محەممەد ئیحسان دەڵێت، "حکومەتی عێراق هەمیشە یاری کات لەگەڵ کورد دەکات. کاتێک، ئێستا، لەو ناوچانە دەستەڵاتی عەسکەر هەبێت و حەشدی شەعبی هەبێت و تۆ هیچ دەستەڵاتێکت نەبێت بۆ بەڕێوەبردنی ئەوە خەڵکە، لە کۆتاییدا خەڵکی ئەو ناوچانە پێویستییان بە دەستەڵات دەبێت، [ئەو هیزانە] پاڵەبەستۆ و لێپێچینەوە و پارەیان هەیە بەرامبەر بە خەڵکەکە، لەگەڵ ئەمانەشدا لایەنی تۆ کەموکورتی هەیە، ئامەنە هەمووی بێگومان کاریگەری دروستدەکەن لەسەر ئەنجامەکان."
ئەمە یەكەمین جارە لە دوای نووسینەوەی دەستووری هەمیشەیی عێراق لەسالًی 2005 دا، لە كەركوك هەڵبژاردنەكانی ئەنجومەنی پاریزگا بەڕێوەبچێت.
هەرچەندە هاوپەیمانی كەركوک هێز و ئێرادەمانە بە سەرۆکایەتی یەکێتی زۆرترین دەنگی پارێزگاکەی بەدەستهێناوە و دەڵێت بەم سەرکەوتنە دەتوانێت پۆستی پارێزگار دیاریبکات، بەڵام بە پێی ئەنجامە بەراییەکان هێشتا ژمارەی كورسییەكانی كورد لە ئەنجومەنی پارێزگای كەركوک پەنجا كۆ یەک نییە. بەم پێیە بێت، ئەگەر ئەنجامەکان وەکو خۆیان بمێننەوە، دانانی پارێزگارێكی كورد بۆ كەرکوک شیانی هەیە سەخت بێت بەتایبەت ئەگەر عەرەب و توركمانەكانی ئەو پارێزگایە هاوپەیمانێتییەكی نوێ پێکبهێنن بۆ ڕكابەریكردنی كورد و پێشبڕكی بكەن بۆ هەڵبژاردنی پارێزگارێكی عەرەب یان توركمان.
