بڕیاردەری فراکسیۆنی یەکێتی لە ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق ڕایدەگەیەنێت، ئەو گوژمە پارەیەی کە حکومەتی عێراق ناردوویەتی بۆ هەرێم "وەک لایەنە مرۆڤایەتیەکەیە" بۆ یارمەتیدانی کومەڵێک چینی مووچەخۆر لە هەرێمی کوردستان و پێشبینی دەکات گرفتی دواکەوتنی پارە لە بەغداوە بۆ هەولێر درێژەبکێشێت هەتا چارەسەرکردنی ناکۆکییەکانی نێوان هەردوو حکومەت لەسەر پرسەکانی داهاتی ناوخۆ و "تەوتین".
کاروان یاروەیس، بڕیاردەری فراکسیۆنی یەکێتی لە ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق بە دەنگی ئەمەریکای ڕاگەیاند، "حکومەتی عێراق بە ڕاشکاوانە دەڵێت، 'هەتا تەوتین نەکرێت و داهاتی ناوخۆ بە نەوتی و نانەوتی بەڕێژەی لە 100% ڕادەستمان نەکەن، ئێمە ناتوانین پارە بۆ هەرێم بنێرین.' لە هەمان کاتدا باس لەوەشدەکەن،"نیەت پاکی خۆمانمان پیشانداوە و پابەندین بە بڕیاری دادگای فیدراڵی عێراق و هەموو هەنگاوێک نراوە، بەڵام هەرێم هیچ هەنگاوێکی نەناوە بۆ جێبەجێکردنی بڕیارەکەی دادگا.'
بە پێی ئەو زانیاریانەی کە دەست دەنگی ئەمەریکا کەوتوون، دوای ئەوەی ئەمڕۆ دووشەممە 13ی مانگی پێنجی 2024، وەزارەتی دارایی حکومەتی هەرێمی کوردستان لیستی ناوی مووچەخۆرانی لەسەر کاغەز نارد بۆ وەزارەتی دارایی عێراق، حکومەتی عێراق گوژمەی تەنها 130 ملیار دیناری نارد بۆ مووچەی کەسوکاری شەهیدان و ئەنفالکراوان و خانەنشینان و چاودێری کۆمەڵایەتی هەرێمی کوردستان.
بەڵام ڕوننییە کەی تەواوی گوژمەکانی دیکە دەنێرێت بۆ ئەوەی حکومەتی هەرێم بتوانێت مووچەی مانگی چواری کەرتی گشتی دابەشبکات.
دوێنێ یەکشەممە مەسرور بارزانی سەرۆکوەزیرانی هەرێمی کوردستان ڕایگەیاند، حکومەتی هەرێم "هەرچی داواکاریی حکومەتی فیدراڵ هەبووە" لەسەر پرسی مووچە جێبەجێی کردووە و "ئێستا چاوەڕێین بۆ ئەوەی بەغدا بڕیاری کۆتایی بدات لەبارەی موچەی مانگی چوار و هیوادارین مانگی پێنجیش لە کاتێکی زوودا بنرێت."
سەرۆکوەزیرانی هەرێمی کوردستان لە میانەی بەشداری لە کۆنفرانسی کاریگەری گۆڕانی کەشو هەوادا بەکورتی وەڵامی چەند پرسیارێکی ڕۆژنامەوانانی دایەوە و لەسەر هۆکاری دواکەوتنی مووچە ڕایگەیاند، "هیوادارم خەڵکەکە پرسیارەکانی ئاڕاستەی حکومەتی فیدڕاڵ بکات."
ئەمڕۆش جێگری سەرۆکوەزیرانی هەرێمی کوردستان، قوباد تاڵەبانی، لە کاتی سەردانی بۆ مۆنیومێنتی شەهیدانی هەڵەبجە بە بۆنەی یادی کوشتارەکەی 13ی پێنجی 1987 بە میدیاکانی ڕاگەیاند، " نازانم بۆ چی مووچە دواکەوتووە. بە پێی ئەو زانیاریانەی کە بە من گەشتووە کێشەی مووچە چارەسەربووە و مووچە ڕەزامەندی لەسەر دراوە دەبێت بنێردرێت، چونکە ئەوەی داوا لە هەرێم کرابوو، هەر لە ناردنی لیستەکان هەمووی نێردراوە."
بەڵام چەند ئەندامێکی کورد لە پەرلەمانی عێراق دەڵێن هەتا ئێستا کێشەکانی پەیوەست بە داهاتی ناوخۆی هەرێمی کوردستان و پرسی "تەوتین" یاخود بەنیشتیمانیکردنی مووچەی کەرتی گشتی هەرێمی کوردستان لە ڕێگەی بانکە فیدراڵییەکانەوە چارەسەرنەکراوە، بۆیە ئەگەری هەیە کێشەی دواکەوتنی مووچە بەردەوامی بکێشێت.
کاروان یاروەیس بڕیاردەری فراکسیۆنی یەکێتی لە ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق بە دەنگی ئەمەریکای وت، " ئەم کێشەی مووچەیە پێویستی بە ڕێککەوتن هەیە و هەتا ئێستا هەردوو لا نەگەشتوونەتە ڕێکەوتنی کۆتایی؛ هەرێم دەڵێت ، 'ئەگەر من 100% داهاتی ناوخۆت ڕادەست بکەم، بە چی حکومەت و کارەبا و تەندروستی و خەرجییەکان بەڕێوەببەم؟' ئەویش لە وەڵامدا وتوویەتی، 'ئەو کات بەڕێژەی تەواو ناردتان ئەوا بەپێی یاسای بودجە و لە بودجەی تەشغیلی بەڕێژەی 12% پۆینت شەست و حەوتتان ڕادەستدەکەین.' بۆیە هەتا ئەو گرفتانە لانەبرێن کێشەی نەناردنی مووچە بەردەوامدەبێت."
ڕۆژی 21ی مانگی دووی 2024، دادگای فیدراڵی عێراق لەسەر سکاڵای سێ هاوڵاتی نیشتەجێی هەرێمی کوردستان، سەرۆکوەزیرانی عێراق و حکومەتی هەرێمی پابەندکرد بە چەندین بڕیاری کارگێڕی و دارایی و بڕیاری ڕادەستکردنی نەوتی هەرێمیشی بە حکومەتی عێراق دەرکرد.
دوای بڕیارەکەی دادگای فیدڕاڵی، وەزارەتی دارایی حکومەتی عێراق ڕایگەیاند ئامادەیە بۆ ناردنی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێم، بەڵام لە ڕێگەی بانکە حکومییەکانی عێراقەوە. حکومەتی هەرێم لەبەرامبەردا دەڵێت دابینکردنی مووچەی کەرتی گشتی دەبێت لە ڕێگەی سیستەمی هەژماری منەوە بێت.
حکومەتی عێراق لە کۆتایی مانگی سێ و سەرەتای مانگی چوار، لە ماوەی کەمتر لە دوو هەفتەدا، هەردوو مووچەی مانگەکانی دوو و سێ ڕەوانەی هەرێم کرد. ئەو کات هەنگاوەکەی حکومەتی عێراق بە گرنگ وەسفکرا بۆ چارەسەری کێشەکانی نێوان هەردوو حکومەت، بەڵام بەشێک لە سیاسەتمەداران و چاودێران وتیان بڕیارەکە تەنها وەک ئامادەکاری بووە بۆ سەردانەکەی سەرۆکوەزیرانی عێراق بۆ ئەمەریکا.
دارا سێکانیانی ئەندامی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق لە فراکسیۆنی یەکگرتووی ئیسلامی کوردستان هۆکاری دواکەوتنی مووچەی مانگی چواری بۆ ئەوە گێڕایەوە گوایە حکومەتی هەرێم لیستی مووچەخۆرانی لەکاتی خۆی و بە تەواوی نەناردووە.
دارا سێکانیانی بە دەنگی ئەمەریکای ڕاگەیاند، "وەزارەتی دارایی عێراق مووچەی مانگی دوو و سێی ئەمساڵیان لەکاتی خۆیدا نارد و تەنها داوای لیستیان لە هەرێمی کوردستان کرد و هەرێمیش لیستەکەی دواخست. دواتر ناردنی ناوی هێزە ئەمنیەکان و پێشمەرگەی بە کۆد نارد."
دەنگی ئەمەریکا لەسەر دواکەوتنی مووچە و گرفتەکان پەیوەندی بە هەریەک لە وتەبێژی وەزارەتی دارایی و ئابوری حکومەتی هەرێم و وتەبێژی حکومەتەوە کرد، بەڵام تا ئامادەکردنی ئەم ڕاپۆرتە هیچ کام لە پەیوەندییەکان بەردەستنەبوون.
ڕۆژی 6ی مانگی چواری ئەمساڵ، وەزارەتی دارایی حکومەتی هەریم مووچەی مانگی سێی موچەخۆرانی هەرێمی کوردستانی دابەشکرد و بڕیاربوو لە دوای 20ی مانگی چوار لەگەڵ دابەشکردنی مووچەی مووچەخۆرانی عێراق دەست بە دابەشکردنی مووچەی کەرتی گشتی هەرێمی کوردستانیش بکرێت.
دارا سێکانیانی ئەندامی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق لە بارەی گرفتەکانی پێش دواکەوتنی مووچەی مانگی چوار بە دەنگی ئەمەریکای ڕاگەیاند، " لیستی مانگی چوار کە حکومەتی هەرێم ناردوویەتی، وەزارەتی دارایی عێراق دوای وردبینی کۆمەڵێک تێبینیان لەسەری هەیە، دووەمیان هەرێم تا ئێستا بڕگەی دووەم و سێیەمی بڕیارەکەی دادگای فیدراڵی کە باس لە تەوتین دەکات و دەبێت مووچەی مووچەخۆران تەوتین بکرێت هەتا ئەم ساتە لە بانکە فیدراڵیەکان هیچ کەس مووچەکەی تەواوتین نەکراوە، سێیەم داهاتی ناوخۆی ڕادەستەنکردووە، بۆیە هەرێمی کوردستان بڕیارەکەی جێبەجینەکردووە نەک حکومەتی عێراق، گەر ئەوانە چارەسەرنەکرێن گرفت هەمیشە هەیە لەپێش مووچەی مووچەخۆران هەربۆیە دوا دەکەوێت."
سەرچاوەیەک لە حکومەتی هەرێمی کوردستان ئەوەی بە دەنگی ئەمەریکا ڕاگەیان، "مووچەی مانگی چوار دەگات، بەڵام ئەم هاتنە کاتیە و دەبێت هەرێم و بەغدا ڕیکەوتن بکەن و گرفت بۆ مووچەی مانگی پێنج دروست نەبێت، ڕێکەوتنەکە لە چوار چێوەی تەوتین و ڕادەستکردنی داهاتی ناوخۆ بێت."
ڕۆژی 6ی مانگی پێنج، هونەر جەمال، وتەبێژی وەزارەتی دارایی و ئابوری حکومەتی هەرێمی کوردستان بە دەنگی ئەمەریکای ڕاگەیاند ئەو هەڵوێستەی حکومەتی هەرێمی دووپاتکردەوە کە "ئەوەی داواکاری عێراق بوو لە کوردستان، کوردستان هەمووی جێبەجێکرد هەر لە ناردنی لیستی ناوی چواری تا لیستی هێزە ئەمنیەکان کە ڕێککەوتنی لەسەر کرا و بە کۆد نێردرا بۆ بەغدا."
ئەو کات ، وتەبێژی وەزارەتی دارایی هەرێم وتیشی، "ئیدی نازانین عێراق چی دەوێت لە کوردستان و جێگای پرسیارە، گەر ئەمە بابەتێکی سیاسی نەبێت بۆ دواکەوتنی مووچە چی لێکدانەوەیەکی دیکەی بۆ دەکرێت؟"
