بەپێی راپۆرتە جیهانییەکان بەتایبەتی ئەمینیستی ئینتەرناشناڵ و پەیامنێرانی بێسنور، رێکخراوی بەرگری لە رۆژنامەنوسان CPJ و Freedom house و وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا و هەڵمەتی بەدەنگەوەهاتنی یونسکۆ تێکڕا
پاش ئەو گۆڕانکارییە جیهانیانەی کە بەسەر تەواوی ناوچەکەو هاوکات پاش کرانەوەی ئێران بەڕووی جیهاندا، بەتایبەتی دوابەدوای رێککەوتننامە ئەتۆمییەکەی نێوان ئەمریکا و ئێران و ئاوڕدانەوەیەکی بازرگانی لە ئێران لە لایەن وڵاتانی ئەروپا و زۆرێک لەوڵاتانی دنیاوە
شارەزایان پێیانوایە شکستی دەوڵتداریی و حوکمڕانی، دیکتاتۆرییەت و شکستی دیکتاتۆرییەت، دیموکراسیەت و شکستی دیموکراسی تێکڕا لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا هاوکاتی تێکڕای نەهامەتی و قەیرانە گەورەکان کارەساتگەدلێکی مرۆیی و شارستانی و یاسایی خۆلقاندووە
چاودێران و ئەکادیمییەکان بە جیاوازیی ڕاوبۆچونیانەوە وتووێژ و نیگەرانییەکانیان لەوبارەیەوەیە کە تیرۆر تەنها کێشەیەکی سەربازی نییە، بەڵکو کێشەیەکی شارستانی و کۆمەڵایەتی و کولتورییە...لەپشت هەر کردەوەیەکی تیرۆریستییەوە، دنیایەک رەهەندی جیاواز و جومگەیی ئامادەگی هەیە، هاوکات ئەو رەهەندە فیکریی و ئایدۆلۆژیی و مۆدێرنانە چین کە بە درێژایی مێژوو لەپشت رێکخراوە جیهادی و تیرۆریستییەکانەوە ئامادەگییەکی مەترسیداریان هەبووە؟
سەدان کەس لەخانەی دادگای سەرەکی ئیستانبوڵ گردبونەوەیەکیان ئەنجامدا کە بە فیستیڤاڵی یاسا ناسێنراو دیاری کرا. ئەم گردبونەوەیە بۆ هاودەنگی بوو بۆ چوار لە ئاکادیمییەکان و دووان لە ڕۆژنامەنوسەکان کە ڕووبەڕووی سزای تێرۆر بونەتەوە. جان دۆندار سەرنوسەری ڕۆژنامەی جمهورییەت، کە یەکێکە لە کۆی دوایەمین ئەو ڕەوتە ڕۆژنامەوانییەی کە ڕەخنەیان لە حکومەت دەگرت، هەروەها هاوکارەکەی بە ناوی ئەردەم گوڵ کە سزای 30 ساڵ زیندانیان بە سەردا سەپاندن.
رێکخراوی جیهانی کۆمسیۆنی ئافرەتانی پەنابەر (WRC) کە یەکێکە لە ڕێکخراوە جیهانییەکان و بنکەی سەرەکییان لە جنێفەو بنکەیەکیان لە نیۆرکە و لەچەندین وڵاتدا یارمەتی و کار بۆ پەنابەران دەکەن، بەتایبەتی پەنابەرانی ئافرەت...ئەمساڵ خەڵاتێکی جیهانیان بەخشی بە پێنج کەسایەتی جیهانی کە پێکهاتبوون لە مینا جاف، چۆی لایمار خەڵکی میانمار، ئەنتۆنیۆ گۆتێریس سەرپەرشتیاری کۆمسیۆنی باڵای پەنابەران، حەمدی ئۆلکایا کوردی هەرێمی باکوری کوردستان، ساپ سێ کە فریاگوزاری مرۆییان پێشکەشی پەنابەران کردووە لە قەیرانەکاندا.
سەبارەت بە هاودەنگی رێکخراوە جیهانییەکان بۆ پشتیوانیکردنی میدیای ئازاد ئاسۆس هەردی بە گەشبینییەوە دەڵێت "رێکخراوە جیهانییەکانی ئەوروپا و ئەمریکاش بە هەموو توانایەک هەوڵدەدەن پشتگیریمان بکەن."
وەک چۆن جیاوازییەکی گەورە هەیە لە نێوان دیموکراسی و ستەمکارییدا، ئاوەهاش شارەزایان تیشکدەخەنە سەر گەلێک جیاوازی و نابەرابەری بێشومار کە لەنێوان ئەو وڵاتانەی کە ئازادی رادەربڕین و ئازادی بڵاوکردنەوە لە دۆخێکی شارستانی
پەرلەمانی تورکیا چاودەخشێنێتەوە بەسەر بڕیار و پێشنیارەکەی ئاکەپە سەبارەت بە چاکسازی لە دەستوردا بۆ کەمکردنەوەی حەسانەی ئەندام پەرلەمانەکان
چاودێران و توێژەرەوانی بواری ئاینناسی و تیرۆر هەمیشە لەبەردەم کۆمەڵێک پرسیاری گەورەدان کە ئایا هیچ ئاینێک هەیە خاڵی بێت لە توندوتیژی و جەنگی پیرۆز و کوشتار، ئایا داعش دوایەمین نەوەی جیهادییەکانە
لەدوای جەنگی جیهانی دووەمەوە؛ جیهادگەرایی و تیرۆر تێکڕا بوونەتە مەترسییەکی راستەقینە بۆ جیهان و رۆژهەڵاتی ناوەڕاست. هاوکات جیاوازییە گەورەکانی تیرۆر لە خۆرئاوا و لە خۆرهەڵات شیکەرەوە و بیرمەندانی خستۆتە بەردەم تێڕوانین
سەرباری گرفتە ئابوری و سیاسی و حوکمڕانییەکانی عێراق، بەڵام فشار و ناڕەزاییە شارستانی و تایفی و ئاینزاییەکان پێکڕا بە پێی ڕاوبۆچوونی شارەزایان بونەتە هۆی بەرپاکردنی هەڵمەتێکی بەرفراوانتر بۆ بیرکردنەوە و پراکتیزەکردنی ریفۆرم و چاکسازیی ریشەیی لەو سیستمەی کە چەندین دەلاقەی گەندەڵی و نابەرپرسیارێتی و لێکترازانی گەورەی دروستکردووە.
جیاوازییە گەورەکانی تیرۆر لە خۆرئاوا و لە خۆرهەڵات شیکەرەوە و بیرمەندانی خستۆتە بەردەم تێڕوانین و دنیابینی جیاوازەوە، هەر بۆیە لەپشت هەر کردەوەیەکی تیرۆریستییەوە
لەپشت هەر کردەوەیەکی تیرۆریستییەوە، دنیایەک رەهەندی جیاواز و جومگەیی ئامادەگی هەیە، هاوکات ئەو رەهەندە فیکریی و ئایدۆلۆژیی و مۆدێرنانە چین کە بە درێژایی مێژوو لەپشت رێکخراوە جیهادی و تیرۆریستییەکانەوە ئامادەگییەکی مەترسیداریان هەبووە
دەڵێت پێویستە ئەو هاودەنگییە هەبێت لەبەغدا، لەچەند ڕۆژی رابردوودا فراکسیۆنە کوردستانییەکان کۆبوینەتەوە و باسمان لەکۆمەڵێک خاڵی گرنگ کردووە
کردنەوەی چەندین دەروازەی راڤەکاریی و وردبونەوە لە تیرۆر و جیهادگەرایی تێکڕا چاودێرانی خستۆتە بەردەم کۆمەڵێک رەهەندی جومگەیی کە تێکڕا گفتوگۆو شیکاریی گەورە دەخوازێت، رەوشی مرۆڤبوون و مەترسی لەسەر تەواوی بەها مرۆیی و سروشتی و مۆڕاڵی و مێژووییەکانی مرۆڤایەتی راماندەگرێت لەبەردەم گومان و بەرپرسیارێتی گەورەدا. کێشەکە تەنها تیرۆر نییە، داعش و مەترسییەکانی تیرۆر سەرجەم جیهانی لەیەک گۆڕەپانی جەنگ و پڕ کێشمەکێشی سەربازی و ناوچەیی و ئاینییدا کۆکردەوە، بەڵام ئایا خودی مرۆڤ و پەروەردە و ئاین و جیهان بەشدار نیین لەم نەهامەتییە گەورەیەدا.
چاودێران تیشک دەخەنە سەر کۆمەڵێک ڕەهەندی جومگەیی کە تێکڕا گفتوگۆ و شیکاریی گەورە دەخوازێت، رەوشی مرۆڤبوون و مەترسی لەسەر تەواوی بەها مرۆیی و سروشتی و مۆڕاڵی و مێژووییەکانی مرۆڤایەتی ڕاماندەگرێت لەبەردەم گومان و بەرپرسیارێتی گەورەدا.
ئاسۆ جەبار لە دەنگی ئەمریکاوە بۆ بەرنامەی ڕەهەندەکان وتووێژێکی لەگەڵ نوسەر و ڕوناکبیر ڕێبوار سیوەیلی سازداوە.
زیاتر نیشـان بده
